dział 2 - wos klasa 1

społeczeństwo zbieracko-łowieckie

zbieranie, polowanie, mała liczebność bo żarcia mało, relacje typu pokrewieństw

nomadyczne (pasterskie)

wędrowcy, szukają pastwisk, mała liczebność, podział na obowiązki bab i chłopów

rolnicze

uprawa roślin, osiadły tryb życia, bardziej skomplikowane życie społeczne (feudalizm), podział na stany i państwa

przemysłowe

industrializacja, rozwój przemysłu, górnictwa, hutnictwa, poszukiwanie pracy, pojawiają się robotnicy, inżynierowie, usługodawcy

społeczeństwo postindustrialne

trzecia rewolucja przemysłowa, automatyzacja produkcji, rozwój telekomunikacji, potrzeba wykwalifikowanych pracowników; czwarta rewolucja przemysłowa - technologie informatyczne, internety

społeczeństwo tradycyjne

rolnictwo, zbieractwo, łowiectwo, wieś, kobiety do garów, tradycje, religia, patriarchat

społeczeństwo nowoczesne

miasto, skomplikowany podział pracy, zrożnicowane grupy, gospodarka oparta na przemyśle, otwarte, informacyjne, masowe, konsumpcyjne

kultura

rzeczy, zjawiska i zachowania uznawane za kulturalne, czyli dobre i cywilizowane

definicje wartosciujace (pojmuja kulture w sposob waski). opisane (kultura w sze

wartosciujace - waskie, bliskie potocznemu rozumieniu. opisowe - szerokie ujęcie, jako zbiór elementów kształtujących sposób życia zbiorowości

rodzaje kultury

narodowa, wysoka, masowa, ludowa

kultura narodowa

co naród uważa za własne - język, historia, symbole

kultura wysoka

dzieła sztuki i literatury, wszystko co jest uznawane za wybitne i czego zrozumienie wymaga przygotowania

kultura masowa

do szerokiego grona odbiorców, rozpowszechniona przez środki masowego przekazu

kultura ludowa

charakterystyczna dla tradycyjnych społeczności wiejskich, duża rola religii, konserwatyzm, rytuały

krąg kulturowy

obejmuje wiele kultur funkcjonujących obok siebie na określonym obszarze. pod pewnymi względami są do siebie podobne, np. łączy je wspólny język lub historia

przyczyny zmian kulturowych

dyfuzja kulturowa; kontestacja społeczna

dyfuzja kulturowa

przenikanie elementów z jednej kultury do drugiej; elementy są dostosowane

kontestacja społeczna

kwestionowanie przez dużą część społeczeństwa ważnych elementów kultury

wielokulturowość

wewnętrzna roznorodnosc jezyka, religii, systemu wartosci

indywidualizm

dobro jednostki ważniejsze od dobra grupy; słabsze więzi między jednostkami - USA, Kanada, Australia

kolektywizm

dobro grupy ważniejsze od dobra jednostki, silne i spójne grupy - Azja, Afryka, Ameryka Łacińska

społeczeństwa indywidualistyczne

jednostka podkreśla swoją niezależność; cenione jest wyrażanie wlasnego zdania; złamanie norm społecznych obciąża sprawcę; rodziny nuklearne, wybór małżonka to własna decyzja; wszyscy obywatele mają równe prawa, obowiązki i prawo do prywatności

społeczeństwo kolektywistyczne

ludzie postrzegają siebie jako członków grup; dążenie do unikania konfliktów; złamanie norm społecznych obciąża też członków danej grupy; rodziny wielopokoleniowe, małżeństwo to umowa dwóch rodzin; różne grupy mają różne prawa

zderzenie kultur

stan konfrontacji, który niekiedy przeradza się w konflikt zbrojny lub rewolucję

wymiana międzykulturowa

gdy duże społeczności nawiążą ze sobą kontakt; polega na zapożyczaniu elementów kultury

integracja

jeśli relacje między grupami są intensywne i trwałe, budowanie wspólnej tożsamości

separacja

skłonność do izolacji wykazują kultury o charakterze kolektywistycznym, gdzie nie ma się zbytnio kontaktów z ludźmi z innych grupy

szok kulturowy

stres spowodowany znalezieniem się w odmiennym otoczeniu kulturowym

etnocentryzm

postawa lub przekonanie o wyjątkowości własnej grupy etnicznej, ocenianie innych kultur w oparciu o własną grupę

kultura masowa

dla szerokiego grona z całego świata; rozpowszechniona za pomocą telewizji; nastawiona na zaspokajanie pptrzeb rozrywki; komercyjne przeznaczenie

homogenizacja

polega na ujednoliceniu form kultury o początkowo zróżnicowanym charakterze, np. przez łączenie kultury wysokiej z masową

plusy kultury masowej

integruje, uświadamia istnieje wspólnych problemów, rozpowszechnia kulturę wyższą i wiedzę z różnych dziedzin

minusy kultury masowej

wykorzystywana do manipulacji; wytwarza sztuczne potrzeby; pokazuje zniekształcony obraz rzeczywistości

religia

zespół wierzeń dotyczących m. in istnienia bóstw lub jednostkowego Boga oraz ich roli w świecie, historii i życiu człowieka

kult religijny

zachowania, obrzędy i rytuały, przez które wierni oddają cześć siłom wyższym

religijność

spoleczny aspekt religii, czyli jakie formy przybiera ona w życiu codziennym; obejmuje formy kultu (modlitwy); stosunek wierzących do religii i zaangażowanie

wiara

indywidualna cecha każdego człowieka; wewnętrzne przekonanie

organizacje religijne

- duże, sformalizowane kościoły; mniejsze związki wyznaniowe; ekskluzywne (sekty)

sekularyzacja

polega na stopniowym zmniejszaniu się znaczenie religii w społeczeństwie

prywatyzacja religii

indywidualizacja wiary; skupienie się na doświadczeniach i przekonaniach jednostki

konstytucja gwarantuje

wolność sumienia i wyznania

obrzędy

przejścia i doroczne

subkultura

względnie spójna grupa społeczna funkcjonująca na obrzeżach kultury dominującej, poza jej głównym nurtem. przedstawiciele wyrażają swoją odrębność przez negowanie akceptowanych wzorów

rodzaje subkultur

buntu społeczno-obyczajowego; izolacji i ryzyka; kreatywne; religijno-terapeutyczne; ekologiczno-pacyfistyczne

czemu młodzi wstępują do subkultur?

problemy z komunikacją; kryzys wartości; medialny obraz subkultur; problemy w rodzinie; utrudniony rozwój

uczestnicy sporów światopoglądowych

organy władzy państwowej; partie; organizacje porządkowe i instytucje religijne

instytucje eksperckie

panują nad prowadzeniem dyskusji nad kwestiami światopoglądowymi w sposób rzetelny i obiektywny. CBOS, ośrodki akademickie, watch dogs

think thanki

organizacje popularyzujące określony sposób myślenia, poglądy polityczne i społeczne; doradzają politykom w podejmowaniu decyzji i prowadzeniu programów wyborczych

watch dogs

organizacje monitorujące działania instytucji państwowych i alarmujące opinię publiczną, jeśli rządzący podejmują działania niezgodne z dobrem obywateli