HISTORIA PRAWA POLSKIEGO

"Kto kradnie z komory władcy, ten płaci karę 70 grzywien."

Księga Elbląska

Jeśli umrze rycerz, który ma jednego syna albo dwóch albo [jeszcze] więcej, oni przejmują jego dziedzictwo, [ale] w majątku muszą zostawić swoją matkę z taką władzą, z jaką była dotąd, dopóki chce ona pozostać bez [drugiego] męża.

Księga Elbląska

Jeśli ktoś przyjdzie przed swojego sędziego i skarży na kogoś, kto przy tym nie jest obecny, [wówczas] pyta go sędzia, czy chciałby go pozwać. Jeśli ów mówi, że chętnie chciałby go pozwać, wówczas sędzia nakazuje komornikowi, aby go zapozwał.

Księga Elbląska

Także należy wiedzieć, że polski sędzia nie zwykł mieć ławników.

Księga Elbląska

Wszakże jeśli widzi koło siebie w czasie sądu ludzi zdatnych, zaprasza ich do siebie i przedstawia im sprawę.

Księga Elbląska

Jeśli wszelako jakiś człowiek zostanie oskarżony i sędzia nakazuje mu odpowiadać, a ów mówi, że jest niewinny, to sędzia pyta go, czy ma świadków.

Księga Elbląska

Jeśli wtedy on mówi, że ich mieć nie może, a sędzia chce skończyć sprawę w tym samym dniu, to postanawia, że należy go rzucić do wody.

Księga Elbląska

Jeśli wtedy on mówi, że ich mieć nie może, a sędzia chce skończyć sprawę w tym samym dniu, to postanawia, że należy go rzucić do wody.

Próba Zimnej Wody

Jeśli natomiast on nie tonie, ale utrzymuje się na wodzie, to zostaje on pokonany w sprawie, o którą został obwiniony.

Próba Zimnej Wody

Np. Próba żelaza, Próba gorącej wody itp.

Ordalia

"Kiedy jest sprawa przeciwko żydowi, nie może przeciw niemu świadczyć chrześcijanin sam, lecz razem z innym żydem."

Przywilej Kaliski Bolesława Pobożnego dla Żydów

"Kiedy chrześcijanin pozywa na żyda o zastaw, żyd zaś utrzymuje, że żadnego nie wziął, wtedy żyd przysięgą się uwolni."

Przywilej Kaliski Bolesława Pobożnego dla Żydów

"Kiedy chrześcijanin utrzymuje, że na zastaw od żyda mniej pieniędzy otrzymał, aniżeli żyd teraz żąda, żyd przysięgą dowód złoży."

Przywilej Kaliski Bolesława Pobożnego dla Żydów

"Żydzi w sporach swoich (tj. między sobą) wyłączeni są spod sądów miejskich; zostają pod opieką króla lub wojewody."

Przywilej Kaliski Bolesława Pobożnego dla Żydów

"Za zranienie żyda, słuszna kara i koszta kuracji."

Przywilej Kaliski Bolesława Pobożnego dla Żydów

"Za zabicie żyda słuszna kara i konfiskata majątku."

Przywilej Kaliski Bolesława Pobożnego dla Żydów

"Za uderzenie żyda kara zwyczajna w kraju."

Przywilej Kaliski Bolesława Pobożnego dla Żydów

Kto przetłumaczył statuty Kazimierza Wielkiego na język polski?

Świętosław z Wojcieszyna

„Franczek pozyczyl Pyotrowy klod trzydzyesczy pszenicze a gdyż iego cząstokrocz vpomynal ffranek, aby mu wroczyl, a gdy gy pozwal, pyotr spytal ffranczka, yako dawno yest, yakosmy pozyczyl? Który rzekl. Trzy lyata.”

Statut Wiślicki (Małopolski)

„Iż się sprawa między ludźmi około wybicia gwałtownego z imienia bardzo zabiegła i zagęściła iż nieprawy prawego, winny niewinnego z imienia ściskając pozywa..."

Konstytucja Sejmowa

"Aby przez nieznajomość nowej ustawy nikt nie uważał się za oszukanego,(...) żeby nikt nie był zobowiązany do przestrzegania nowej ustawy, jeśli uprzednio nie zostanie ona urzędowo ogłoszona"

Konstytucja Sejmowa w Radomiu

"(...) szlachetny N. z N., (...) zeznał, że czcigodnym mężom N. i N. etc. mansjonarzom kościoła (...) dwanaście grzywien pieniędzy czynszu rocznego za trzysta grzywien pieniędzy (...) wieczyście, jednak z mocą odkupu, czyli "na wyderkaw", sprzedał"

Formula Processus

„Podejrzani ludzie o których sława jaka zła jest, mogą być imani, i do więzienia dawani. Ale pierwej niźliby mieli być męczeni, ma być dostateczne wywiadowanie czyniono."

Fama Publica

"A sędziowie maią sądzić trzeźwo będąc, nie iedząc ani pijąc sądy odprawować. Ma też być sędzia mądry, uczony, biegły y sprawiedliwy (...)”

"Postępek Sądów Około Karania Na Gardle"

"Ponieważ się do tego nie chcą przyznać, przeto według uznania i z wielu sentencyi chcąc się z niej prawdy dowiedzieć z dekretu skazana jest taz Elżbieta Sieczconka na tortory"

Decretum ad Tortoris

Ile wynosił wiek do minimalnej zdolności prawnej u dziewcząt?

12 lat według prawa kanonicznego

Ile wynosił wiek do minimalnej zdolności prawnej chłopców?

15 lat według prawa kanonicznego

Do którego roku życia mężczyźni nie mogli obracać majątkiem bez zgody ojca?

24 lata

Ile majątku dziedziczyła córka?

1/4 majątku

Jakie kobiety zyskiwały pełną zdolność prawną?

Tylko wdowy

Co przekazywał ojciec panny młodej w trakcie zmówin?

Różdżkę

Znakiem tego był obyczaj przenoszenia panny młodej przez próg domu weselnego lub małżeńskiego

Zdawiny

Jaki stopień komputacji kanonicznej uniemożliwiał małżeństwo?

w linii bocznej 7 stopień, później 4 stopień

Jaki był minimalny wiek do zawarcia małżeństwa?

12 lat kobiet, 15 lat mężczyzn

Jaki stopień pokrewieństwa łączy twoją córkę z córką kuzyna?

3 stopień pokrewieństwa

Jaki stopień pokrewieństwa łączy twoją córkę z córką kuzyna?

6 stopień pokrewieństwa

Jak się liczy stopnie pokrewieństwa w komputacji rzymskiej?

Liczba urodzeń z obu stron

Jak się liczy stopnie pokrewieństwa w komputacji kanonicznej?

Liczba urodzeń z jednej strony

Który akt unormował opiekę testamentową w prawie ziemskim?

Statut Warcki

Czy kobiecie przysługiwało prawo adopcji?

Tak, ale za zgodą krewnych

"Sieroctwu dzieci pod państwem naszym doradzić łaskawie żądając [tj. chcąc], jeż [tj. której] niegdy przez oćce do lat roztropności nie będąc wychowane, z przygody śmierci ostają"

Statut Warcki

Z łac. Korona Królestwa Polskiego. Okres między 1320-1370 r. Kiedy Władysław Łokietek był koronowany ma króla polski po rozbiciu dzielnicowym.

CORONA REGNI POLONIAE

Wszystkie czynniki, które wpływają na kształt norm prawnych

ŹRÓDŁA PRAWA W ZNACZENIU MATERIALNYM

Skąd się wzięło prawo; formy wyrażania woli prawodawcy np: - Zwyczaj (prawo zwyczajowe),

ŹRÓDŁA PRAWA W ZNACZENIU FORMALNYM

Z łac. Źródła powstania prawa

FONTES IURIS ORIUNDI

Z łac. Źródła poznania prawa

FONTES IURIS COGNOSCENDI

Czynniki, które powodują, że prawo w ogóle powstaje i ma taką treść, a nie inną.

ŹRÓDŁA POWSTANIA PRAWA

Wszelkie materiały, które dają możliwość poznania prawa stosowanego w określonym czasie, na danym terytorium (np. Księga Henrykowska)

ŹRÓDŁA POZNANIA PRAWA

Normy prawne ukształtowane przez długotrwałe stosowanie zwyczajów (usus) i przekonanie o jego mocy prawnej (opinio iuris) Np. Normy prawa politycznego powstawały w następstwie powtarzalnych zachowań

PRAWO ZWYCZAJOWE

To prawo stanowione przez np. - Władcę: przywileje, statuty, edykty, dekrety, ordynacje - Parlament: statuty, konstytucje (ustawy), uchwały

PRAWO STANOWIONE

Pisma uczonych prawników

JURYSPRUDENCJA

Dzieło narracyjne - opisano w niej historię nabycia przez klasztor NMP (opat Piotr) w Henrykowie poszczególnych nieruchomości składających się na majątek klasztorny.

KSIĘGA HENRYKOWSKA

Niemiecka kronika biskupa Merseburga. Opisuje czasy Mieszka I i Bolesława Chrobrego, organizację państwa i stosunki polsko-niemieckie.

KRONIKA THIETMARA

Kronika napisana na dworze Bolesława Krzywoustego. Pierwsza kronika polska. Pisana w łacinie, w formie literackiej.

KRONIKA GALLA ANONIMA

Kronika w formie dialogu (uczeń-mistrz), pisana po łacinie. Opisuje historie Piastów (od króla Kraka, Popiela, aż do czasów Bolesława Krzywoustego)

KRONIKA WINCENTEGO KADŁUBKA

Tekst opisujący życie, dokonania i cuda świętych.Np. Żywoty Św. Stanisława i św. Wojciecha

HAGIOGRAFIA

Najstarszy zachowany spis polskiego prawa zwyczajowego.

KSIĘGA ELBLĄSKA

Rękopis znaleziony w 1825 r. Przez aptekarza Ferdynanda Neumanna w Elblągu. To zbiór kilku różnych tekstów, a nie jedno dzieło. Zawierał: - Prawo lubeckie - Prawo Prusów - Księgę Elbląską - Słowniczek niemiecko-pruski

KODEKS NEUMANNA

Zawarta w Księdze Elbląskiej zasada według której człowiek podlegał prawo swojej wspólnoty etnicznej/stanowej, nawet jeśli mieszkał na obcym terytorium. Krzyżacy spisali więc prawo polskie aby móc sądzić Polaków zamieszkujących tereny Zakonu.

ZASADA OSOBOWOŚCI PRAWA

Środek dowodowy w średniowiecznym procesie, szczególnie karnym. Opierał się na wierze, że Bóg wskaże winnego lub niewinnego przez wynik próby.

ORDALIA

Najstarsze znane akty stanowienia prawa w Polsce, wydawane przez polskich władców. Wydawano je z przeróżnych motywów:

PRZYWILEJE

Przywileje wydawane przez władców polskich na rzecz istniejących lub nowo zakładanych osad miejskich albo wsi, gwarantujące im autonomię i wolności od ciężarów fiskalnych oraz zezwalające na posługiwanie się w stosunkach wewnętrznych prawem niemieckim.

PRZYWILEJE LOKACYJNE

Szczegółowy, szerokie stosowanie analogii. Aktualnie przepisy są generalne i abstrakcyjne.

JĘZYK KAZUISTYCZNY PRZEPISÓW

(inaczej ustawa królewska) Akt normatywnej natury, tworzący prawo przedmiotowe, w odróżnieniu od przywilejów jako źródeł prawa podmiotowego. Statut więc oznaczał ustawę. Statut = ogólny akt prawny. Przywilej = szczególny akt prawny.

STATUTY

Zjazdy Biskupów

SYNODY

Obowiązek transportowy - dostarczanie przez ludność koni, wozów i ludzi do przewozu na potrzeby władcy.

PRAWO PODWODÓW

Obowiązek utrzymania króla (lub jego urzędników) w czasie podróży po kraju. Ludność danej miejscowości musiała zapewnić zakwaterowanie, wyżywienie i furaż.

POSŁUGA STACJI

Dołączone po śmierci Kazimierza Wielkiego późniejsze statuty. Nie znalazły się w głównym tekście ale obowiązywały.Np. Przywileje, statuty ziemskie, wydawane poza głównymi statutami Kazimierza Wielkiego.

EKSTRAWAGANTY

Postulaty ustawodawcze szlachty. Dołączone po śmierci Kazimierza wielkiego do jego statutów. Nie były samodzielnym zbiorem praw, a raczej „listą życzeń” i postulatów, jak szlachta chciałaby ukształtować swoje prawo.

PETYTA

Przepisy zredagowane w formie kazusów prawnych, podające fikcyjny stan faktyczny wraz z rozstrzygnięciami. Dołączone po śmierci Kazimierza Wielkiego do jego statutów. Orzeczenia sądowe w sprawach podobnych.

PREJUDYKATY

Próba unifikacji prawa w Królestwie Polskim - uporzadkowanie rozproszonego prawa zwyczajowego i ziemskiego. Zawierały przepisy kazuistyczne - opisujące konkretne przypadki, np. Idzik i Falek (odpowiedzialność za zgaszenie świecy).

STATUTY KAZIMIERZA WIELKIEGO

Wydany na wiecu ustawodawczym w Piotrkowie. Liczył 34 artykułu. Opierał się głównie na dotychczasowym wielkopolskim prawie zwyczajowym.

STATUT WIELKOPOLSKI

Wydany na wiecu ustawodawczym w Wiślicy, później niż statut wielkopolski. Liczył około 24 artykuły (później poszerzany). Była to właściwie ustawa zmieniająca prawo zwyczajowe.

STATUT MAŁOPOLSKI

Niższa warstwa rycerstwa/drobnej szlachty w średniowieczu.

WŁODYCY

Nowa redakcja statutów Kazimierza Wielkiego, nazwana przez Antoniego Zygmunta Helcla

DYGESTA MAŁOPOLSKO-WIELKOPOLSKIE

Utworzony przez Kazimierza Wielkiego na zamku Krakowskim. Był to najwyższy sąd apelacyjny dla miast lokowanych na prawie niemieckim.

SĄD NAJWYŻSZY PRAWA NIEMIECKIEGO

Podział prawa ze względu na stany: - Prawo ziemskie - Prawo kanoniczne - Prawo miejskie - Prawo wiejskie

PRAWO STANOWE

Źródłami były: - statuty Kazimierza Wielkiego, - ustawodawstwo królewskie, - konstytucje sejmowe, - prawo zwyczajowe

ŹRÓDŁA PRAWA ZIEMSKIEGO

- Zwierciadło saskie (sachsenspiegel) - Weichbild magdeburski (ius municipale Magdeburgense) - Prawo lubeckie - Prawo chełmińskie - Ortyle - Wilkierze - Przywileje miejskie

ŹRÓDŁA PRAWA MIEJSKIEGO

Autorstwa Eike von Repkov Spis prawa zwyczajowego obowiązującego w Saksonii

ZWIERCIADŁO SASKIE

Druga obok sachsenspiegel wielka księga prawa niemieckiego, która weszła do polski.

WEICHBILD MAGDEBURSKI

Statuty miejskie wydawane przez króla lub innego pana miasta w porozumieniu z radą miejską, uzupełniały podstawowej źródła prawa miejskiego.

WILKIERZE

Pouczenia prawne sądów ławniczych miast macierzystych.

ORTYLE

Wyłączne prawo nadane przez władcę konkretnemu stanowi

PRZYWILEJE STANOWE

Nadawane terytorium wcielanym do królestwa, miały walor ustawy zasadniczej jako akt pierwszorzędnej wagi dla prowincji lub województwa, zawierały spis praw, wolności i obowiązków mieszkańców.

PRZYWILEJE INKORPORACYJNE

Akty prawne wystawiane w związku z elekcją królewską, nowo wybrany monarcha zatwierdzał w nich całość obowiązującego prawa wszystkim stanom, ze szlachtą na czele.

PRZYWILEJ KONFIRMACYJNE

(Z łac. Prawo grabieży) Prawo do dziedziczenia przez władcę majątku po zmarłym biskupie.

IUS SPOLII

Zatwierdzony przez Zygmunta I Starego Wpływ prawa rzymskiego W sprawach nieunormowanych odesłanie do zwyczaju

I STATUT WIELKIEGO KSIĘSTWA LITEWSKIEGO

W dawnej Polsce oznaczały uchwały sejmu walnego, które miały moc prawa powszechnie obowiązującego.

KONSTYTUCJE SEJMOWE

Wpis aktu prawnego do ksiąg sądowych

OBLATA

Na Mazowszu Warunkowa wolność odejścia chłopa od pana (11 listopada w św. Marcina).

RĘKOJEMSTWO

Próba kodyfikacji prawa mazowieckiego. Nie został zatwierdzony przez króla, więc nie wszedł oficjalnie w życie

ZWÓD PRAŻMOWSKIEGO

Próba kodyfikacji prawa mazowieckiego zatwierdzona przez króla.

ZWÓD GORYŃSKIEGO

Stefan Batory nadał prawo koronne dla Mazowsza, ale z zachowaniem 46 artykułów odrębnych.

EKSCEPTA MAZOWIECKIE

Organizacja sądów, przepisy prawa prywatnego, spadkowego i rodzinnego, prawo procesowe. Posiłkowo stosowana w Koronie.

KOREKTURA PRUSKA

Wydany w Lipsku z inicjatywy kanclerza koronnego Zbigniewa Oleśnickiego Zbiór czterech statutów: - Statutów Kazimierza Wielkiego - Statutu krakowsko-warckiego - Statutu nieszawskiego - Statutu nowokorczyńskiego

SYNTAGMATA

Zawartość: - Tekst Bogurodzicy - Źródła ziemskiego prawa polskiego - Źródła miejskiego prawa niemieckiego (zwierciadło saskie, weichbild magdeburski) Idea zbierania prawa

STATUT ŁASKIEGO

Nadany przez Władysława Jagiełło w Jedlni. Nadawał szlachcie zasadę neminem captivabimus, czyli nietykalność osobistą i majątkową bez wyroku sądowego.

PRZYWILEJ JEDLNEŃSKI

Jedyna przyjęta i zatwierdzona kodyfikacja prawa ziemskiego procesowe opracowana przez komisje złożoną z delegatów szlacheckich i profesorów prawa rzymskiego.

FORMULA PROCESSUS

Inicjatorem był Jan Łaski. Próba kodyfikacji prawa miejskiego. Nie weszło w życie, bo miasta były przywiązane do starego prawa tj. Zwierciadło saskie i weichbild magdeburski)

SIGISMUNDINA

Pierwsze polskie podręczniki prawa miejskiego - „Artykuły prawa magdeburskiego”, - „Porządek sądów i spraw miejskich prawa magdeburskiego w Polsce” - „Postępek sądów około karania na gardle”

DZIEŁA BARTŁOMIEJA GROICKIEGO

Dokument, w którym dłużnik zobowiązuje się zapłacić wierzycielowi określoną sumę w oznaczonym czasie.

WEKSEL

Ustawa regulująca obrót wekslami. Wprowadzone w 1775 roku. Efekt akcji kodyfikacyjnej w XVIII w.

PRAWO WEKSLOWE

(Wojewoda, palatyn) Zastępca księcia w sądach książęcych, potem ograniczony tylko do spraw szczególnych (np. Żydzi), resztą zajmowali się sędziowie nadworni (iudex curiae)

KOMES

(In colloquio) Sądzi Książę w asyście urzędników państwowych.

SĄDY NA WIECU

Działały przy księciu, na jego dworze (curia) Miały charakter szybki, doraźny. Później zastąpiły je sądy ziemskie.

SĄDY NADWORNE

Rycerz mógł tylko odpowiadać przed sądem książęcym

PRZYWILEJ NIEODPOWIEDNIOŚCI

Działały przy kasztelania (zarządcy grodu). Sądziły sprawy karne grodu. Z czasem zastąpiły je sądy grodzkie i sądy ziemskie.

SĄDY KASZTELAŃSKIE

Wywodzące się z sądów nadwornych. Działały w poszczególnych ziemiach/województwach. Były sądami stanu szlacheckiego, więc sądziły wyłącznie szlachtę.

SĄDY ZIEMSKIE

Osoby sądzące w imieniu starosty w sądach grodzkich, działali w trybie inkwizycyjnym (to odróżniało je od sądów ziemskich). Ścigali i sądzili łupieżców i rabusiów.

JUSTYCARJUSZE

(Actor) Powód/oskarżyciel

PIERCA

(Reus) Pozwany/oskarżony)

SĄPIERZ

Kara za niestawiennictwo. W Księdze Elbląskiej 6 grzywien za nie stawienie się w wyznaczonym dniu.

NIESTANNE

Jeden z elementów postępowania dowodowego. Jeżeli miało się podejrzenia, że świadek jest przekupiony można było się pojedynkować.

POJEDYNEK

Wystąpienia po pouczenia prawne do miast macierzystych (np. Do Magdeburga). W 1356 r. Powstał Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego na Zamku Krakowskim.

REMISJE

Skarga

ŻAŁOBA

Odroczenie

DYLACJA

Urzędowa relacja o przeprowadzonej czynności sądowej. Wpisana do księgi sądowej. Prowadził ją woźny sądowy

REKOGNICJA

Lichy adwokat

KAUZYPERDA

Od XIV w. przed nim składano żałobę (skargę). Od XVI w. Woźny doręczał pozew na piśmie.

WOŹNY SĄDOWY

Solenne (święta kościelne) Żniwne Nadzwyczajne (sejm walny lub sejmiki przedsejmowe, pospolite ruszenie)

FERIE SĄDOWE

Zdolność prawna - obecnie nabywa ją każdy w momencie narodzin np. Bycia właścicielem czegoś

ZDOLNOŚĆ SĄDOWA

Zdolność do czynności prawnych - do składania oświadczeń woli, zawierania umów czy rozporządzania swoim majątkiem. Ograniczenia: - Wiek - Płeć - Stan

ZDOLNOŚĆ PROCESOWA

Osoba wysłana przez sąpierza na proces i odpowiada, że pozwany stawi się w przyszłości albo wykona wyrok. Mógł przystąpić do procesu za pomocą ewikcji albo intercesji.

ZACHODŹCA

Drugi termin w sytuacji w której na pierwszy nie mógł się stawić

TERMIN ZAWITY

Rejestr spraw, które miały być rozpatrywane podczas sesji sądu.

WOKANDA

Omyłka lub przejęzyczenie podczas wypowiadania roty przyiswegi, powodował upadek w sprawie.

POTYCZEL

Wyrok zasądzający zaoczny, który uwzględnia żądanie pozwu, wydawany w razie ponownego niestawiennictwa pozwanego.

KONDEMNAT

Najstarszy środek odwoławczy w 1465 r. Przekształcony w Mocje. Był to środek ad personam.

NAGANA SĘDZIEGO

Polegała na pozwaniu sędziego do wyższego sądu pod zarzutem wydania niesprawiedliwego wyroku.

MOCJA

W przypadku apelacji strony musiały wnieść, początkowo w formie np. skóry gronostajowej lub wilczej następnie w formie pieniądza.

KOCZ

Polegał na wniesieniu przeciwko sędziemu skargi do sądu wyższej instancji o wydanie wyroku uciążliwego dla strony. Następstwem pomyślnego rozpoznania wymienionych skarg było uchylenie wydanego przez sędziego wyroku

GRAVAMEN

Środek odwoławczy w przypadku wyroku zaocznego (kondemnacie). Zarzut jego bezpodstawności lub podstępu ze strony przeciwnika procesowego.

MALE OBTENTUM

Podstawowy rodzaj egzekucji rzeczowej na ruchomościach. Inwentarz żywy i martwy zajmowano i sprzedawano a pieniądze szły na spłatę długu

CIĄŻA

Zastępca sędziego ziemskiego, często mający większe doświadczenie. Razem z sędzią i pisarzem tworzyli „trójkę sądową”. Podpisywał wyroki.

PODSĘDEK

Łatwiejsze oskarżenie osób, których „sława jest zła”. W procesie inkwizycyjnym postępowania były wszczynane z urzędu, więc można było sprawdzić taką osobę.

FAMA PUBLICA

Sędzia prowadzący dochodzenie w procesie inkwizycyjnym.

INKWIRENT

Zabezpieczenie przez każdą ze stron kosztów jej udziału w procesie (np. Rękojmia albo zapis na nieruchomościach)

OPRAWA

Potwierdzenie przed sądem treści skargi na żądanie pozwanego, wyrażone przez podniesienie na rozprawie wielkiego palca prawej ręki zawiniętego w rękaw

GWAR

Dziecko z nieprawego łoża

WYLEGANIEC

Sprzedaż nieruchomości z prawem odkupu przez sprzedawcę. W zastępstwie pożyczki (zakaz lichwy)

WYDERKAF

Majątek bezdziedziczny. Brak dziedziców. W takim przypadku przypadał panu zwierzchniemu

KADUK

Poślubienie wdowy przez brata zmarłego

LEWIRAT

Możliwość współżycia z synową zamiast nieletniego syna, który ma żonę

SNOCHACTWO

Dawne zaręczyny. Formalnie zawarte umowy między rodzinami przyszłych małżonków. Dotyczyły warunków zawarcia małżeństwa.

ZMÓWINY

Przejście małżonki do rodziny męża, co oznaczało jednocześnie poddanie jej pod władzę mężowską.

ZDAWINY

Majątek dawany przez męża żonie w ramach małżeństwa, Było odwzajemnieniem posagu i jednocześnie zabezpieczeniem kobiety na wypadek śmierci męża.

WIANO

Przedmioty wniesione przez żonę do małżeństwa w ramach wyprawy (czyli rzeczy osobiste, domowe)

GERADA

Prawo wdowy do dożywotniego użytkowania majątku po mężu. Jeśli wyszła ponownie za mąć to musiała oddać majątek dorosłym dynom lub innym krewnym zmarłego męża

STOLEC WDOWI

Wyznaczenie opiekuna pupila w drodze licytacji

LOTUNK