Łacina paremie (długie bez opisu)

 0    345 Fiche    gogo144
басу ойын өзіңді тексер
 
сұрақ жауап
Male nostro iure uti non debemus
оқуды бастаңыз
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit
оқуды бастаңыз
prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda
оқуды бастаңыз
umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars
оқуды бастаңыз
niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl.
оқуды бастаңыз
Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda
оқуды бастаңыз
nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris
оқуды бастаңыз
łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet
оқуды бастаңыз
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet
оқуды бастаңыз
nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas
оқуды бастаңыз
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius
оқуды бастаңыз
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex
оқуды бастаңыз
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque
оқуды бастаңыз
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est
оқуды бастаңыз
jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas
оқуды бастаңыз
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi
оқуды бастаңыз
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem
оқуды бастаңыз
prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant
оқуды бастаңыз
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus
оқуды бастаңыз
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura
оқуды бастаңыз
szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
оқуды бастаңыз
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
оқуды бастаңыз
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est
оқуды бастаңыз
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale
оқуды бастаңыз
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium
оқуды бастаңыз
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile
оқуды бастаңыз
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune
оқуды бастаңыз
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis
оқуды бастаңыз
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli
оқуды бастаңыз
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum
оқуды бастаңыз
prawo publiczne
22. Ius privatum
оқуды бастаңыз
prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
оқуды бастаңыз
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
оқуды бастаңыз
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat
оқуды бастаңыз
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens
оқуды бастаңыз
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum
оқуды бастаңыз
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet
оқуды бастаңыз
nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est
оқуды бастаңыз
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri
оқуды бастаңыз
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam
оқуды бастаңыз
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem
оқуды бастаңыз
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale
оқуды бастаңыз
uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale
оқуды бастаңыз
uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis
оқуды бастаңыз
uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi
оқуды бастаңыз
prawo odwołania się
38. Ius provocationis
оқуды бастаңыз
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi
оқуды бастаңыз
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi
оқуды бастаңыз
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii
оқуды бастаңыз
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi
оқуды бастаңыз
uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi
оқуды бастаңыз
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi
оқуды бастаңыз
uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum
оқуды бастаңыз
uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus
оқуды бастаңыз
właściciel
47. Ius utendi et fruendi
оқуды бастаңыз
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori
оқуды бастаңыз
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
оқуды бастаңыз
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali
оқуды бастаңыз
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori
оқуды бастаңыз
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit
оқуды бастаңыз
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
оқуды бастаңыз
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex
оқуды бастаңыз
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges
оқуды бастаңыз
wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege
оқуды бастаңыз
nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege
оқуды бастаңыз
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena
оқуды бастаңыз
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
оқуды бастаңыз
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
оқуды бастаңыз
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
оқуды бастаңыз
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres
оқуды бастаңыз
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere
оқуды бастаңыз
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta
оқуды бастаңыз
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta
оқуды бастаңыз
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta
оқуды бастаңыз
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta
оқуды бастаңыз
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
оқуды бастаңыз
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae
оқуды бастаңыз
prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii
оқуды бастаңыз
prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori
оқуды бастаңыз
prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus
оқуды бастаңыз
prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis
оқуды бастаңыз
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus
оқуды бастаңыз
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae
оқуды бастаңыз
prawo ojczyste
76. Lex rei sitae
оқуды бастаңыз
prawo położenia rzeczy
77. Hereditas
оқуды бастаңыз
spadek
78. Bonum / bona
оқуды бастаңыз
dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales
оқуды бастаңыз
obiekt materialny
80. Res incorporales
оқуды бастаңыз
obiekt niematerialny
81. Possessio
оқуды бастаңыз
posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium
оқуды бастаңыз
własność
83. Iura in re aliena
оқуды бастаңыз
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes
оқуды бастаңыз
zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
оқуды бастаңыз
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
оқуды бастаңыз
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur
оқуды бастаңыз
tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum
оқуды бастаңыз
małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum
оқуды бастаңыз
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium
оқуды бастаңыз
małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet
оқуды бастаңыз
prawo, które dotyczy osób
91. Coniux
оқуды бастаңыз
małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux
оқуды бастаңыз
mąż
93. Marita / uxor
оқуды бастаңыз
żona
94. Parentes / genitores
оқуды бастаңыз
rodzice
95. Ascendentes
оқуды бастаңыз
wstępni, ascendenci
96. Descendentes
оқуды бастаңыз
zstępni, descendenci
97. Cognatus
оқуды бастаңыз
pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis
оқуды бастаңыз
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona
оқуды бастаңыз
osoba ludzka
100. Mater
оқуды бастаңыз
matka
101. Mater semper certa est
оқуды бастаңыз
matka jest zawsze pewna
102. Pater
оқуды бастаңыз
ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat
оқуды бастаңыз
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
оқуды бастаңыз
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
оқуды бастаңыз
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor
оқуды бастаңыз
wierzyciel
107. Debitor
оқуды бастаңыз
dłużnik
108. Obligatio ex contractu
оқуды бастаңыз
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto
оқуды бастаңыз
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu
оқуды бастаңыз
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto
оқуды бастаңыз
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege
оқуды бастаңыз
zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis
оқуды бастаңыз
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum
оқуды бастаңыз
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata
оқуды бастаңыз
zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa
оқуды бастаңыз
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi
оқуды бастаңыз
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi
оқуды бастаңыз
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi
оқуды бастаңыз
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis
оқуды бастаңыз
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi
оқуды бастаңыз
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis
оқуды бастаңыз
sprawa kryminalna
124. Causa civilis
оқуды бастаңыз
sprawa cywilna
125. Culpa
оқуды бастаңыз
wina
126. Culpa in custodiendo
оқуды бастаңыз
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo
оқуды бастаңыз
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia
оқуды бастаңыз
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus
оқуды бастаңыз
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata
оқуды бастаңыз
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis
оқуды бастаңыз
lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto
оқуды бастаңыз
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto
оқуды бастаңыз
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo
оқуды бастаңыз
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus
оқуды бастаңыз
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus
оқуды бастаңыз
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens
оқуды бастаңыз
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus
оқуды бастаңыз
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus
оқуды бастаңыз
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis
оқуды бастаңыз
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria
оқуды бастаңыз
Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus
оқуды бастаңыз
przypadek
143. Casus fortuitus
оқуды бастаңыз
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus
оқуды бастаңыз
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur
оқуды бастаңыз
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus
оқуды бастаңыз
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis
оқуды бастаңыз
siła wyższa
148. Periculum
оқуды бастаңыз
ryzyko
149. Periculum locatoris
оқуды бастаңыз
ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris
оқуды бастаңыз
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora
оқуды бастаңыз
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans
оқуды бастаңыз
utracone korzyści
153. Damnum emergens
оқуды бастаңыз
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum
оқуды бастаңыз
szkoda
155. Damnum compensare
оқуды бастаңыз
naprawianie szkody
156. Solutio
оқуды бастаңыз
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum
оқуды бастаңыз
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res
оқуды бастаңыз
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus
оқуды бастаңыз
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum
оқуды бастаңыз
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa
оқуды бастаңыз
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio
оқуды бастаңыз
świadczenie
163. Facultas alternativa
оқуды бастаңыз
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora
оқуды бастаңыз
zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi
оқуды бастаңыз
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio
оқуды бастаңыз
wezwanie
167. Mora ex rei fit
оқуды бастаңыз
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur
оқуды бастаңыз
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis
оқуды бастаңыз
dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur
оқуды бастаңыз
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
оқуды бастаңыз
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur
оқуды бастаңыз
potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
оқуды бастаңыз
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis
оқуды бастаңыз
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis
оқуды бастаңыз
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus
оқуды бастаңыз
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus
оқуды бастаңыз
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus
оқуды бастаңыз
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus
оқуды бастаңыз
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda
оқуды бастаңыз
umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
оқуды бастаңыз
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est
оқуды бастаңыз
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus
оқуды бастаңыз
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris
оқуды бастаңыз
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei
оқуды бастаңыз
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides
оқуды бастаңыз
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides
оқуды бастаңыз
zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet
оқуды бастаңыз
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti
оқуды бастаңыз
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
оқуды бастаңыз
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est
оқуды бастаңыз
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
оқуды бастаңыз
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem
оқуды бастаңыз
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
оқуды бастаңыз
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria
оқуды бастаңыз
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio
оқуды бастаңыз
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit
оқуды бастаңыз
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
оқуды бастаңыз
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas
оқуды бастаңыз
własność
202. Animus
оқуды бастаңыз
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus
оқуды бастаңыз
materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor
оқуды бастаңыз
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor
оқуды бастаңыз
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis
оқуды бастаңыз
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet
оқуды бастаңыз
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet
оқуды бастаңыз
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit
оқуды бастаңыз
służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes
оқуды бастаңыз
służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est
оқуды бастаңыз
służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit
оқуды бастаңыз
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento
оқуды бастаңыз
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato
оқуды бастаңыз
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas
оқуды бастаңыз
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
оқуды бастаңыз
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
оқуды бастаңыз
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum
оқуды бастаңыз
testament
219. Testamentum allographum
оқуды бастаңыз
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum
оқуды бастаңыз
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum
оқуды бастаңыз
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum
оқуды бастаңыз
testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
оқуды бастаңыз
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet
оқуды бастаңыз
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium
оқуды бастаңыз
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum
оқуды бастаңыз
władza, rządy
227. Iudicium
оқуды бастаңыз
sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio
оқуды бастаңыз
administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor
оқуды бастаңыз
powód/oskarżyciel
230. Reus
оқуды бастаңыз
pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei
оқуды бастаңыз
powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est
оқуды бастаңыз
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem
оқуды бастаңыз
proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore
оқуды бастаңыз
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
оқуды бастаңыз
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua
оқуды бастаңыз
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona
оқуды бастаңыз
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent
оқуды бастаңыз
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit
оқуды бастаңыз
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata
оқуды бастаңыз
rzecz osądzona
241. Ne bis in idem
оқуды бастаңыз
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur
оқуды бастаңыз
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur
оқуды бастаңыз
powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare
оқуды бастаңыз
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio
оқуды бастаңыз
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi
оқуды бастаңыз
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
оқуды бастаңыз
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor
оқуды бастаңыз
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est
оқуды бастаңыз
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur
оқуды бастаңыз
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars
оқуды бастаңыз
należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia
оқуды бастаңыз
sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium
оқуды бастаңыз
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare
оқуды бастаңыз
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat
оқуды бастаңыз
sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus
оқуды бастаңыз
sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium
оқуды бастаңыз
wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa
оқуды бастаңыз
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore
оқуды бастаңыз
Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
оқуды бастаңыз
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo
оқуды бастаңыз
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur
оқуды бастаңыз
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
оқуды бастаңыз
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
оқуды бастаңыз
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius
оқуды бастаңыз
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius
оқуды бастаңыз
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem
оқуды бастаңыз
władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem
оқуды бастаңыз
prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis
оқуды бастаңыз
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor
оқуды бастаңыз
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex
оқуды бастаңыз
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda
оқуды бастаңыз
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione
оқуды бастаңыз
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo
оқуды бастаңыз
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio
оқуды бастаңыз
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
оқуды бастаңыз
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum
оқуды бастаңыз
prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori
оқуды бастаңыз
wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus
оқуды бастаңыз
(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius
оқуды бастаңыз
(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo
оқуды бастаңыз
argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum
оқуды бастаңыз
argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura
оқуды бастаңыз
argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi
оқуды бастаңыз
argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali
оқуды бастаңыз
argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia
оқуды бастаңыз
argument ze spójności
288. Argument a completudine
оқуды бастаңыз
argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis
оқуды бастаңыз
cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris
оқуды бастаңыз
cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis
оқуды бастаңыз
sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
оқуды бастаңыз
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali
оқуды бастаңыз
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem
оқуды бастаңыз
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
оқуды бастаңыз
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine
оқуды бастаңыз
termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur
оқуды бастаңыз
podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum
оқуды бастаңыз
kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
оқуды бастаңыз
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus
оқуды бастаңыз
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
оқуды бастаңыз
dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
оқуды бастаңыз
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
оқуды бастаңыз
każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres
оқуды бастаңыз
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest
оқуды бастаңыз
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet
оқуды бастаңыз
siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio
оқуды бастаңыз
akcesja
309. Actus
оқуды бастаңыз
akta
310. Adoptio
оқуды бастаңыз
adopcja, przysposobienie
311. Apellatio
оқуды бастаңыз
apelacja
312. Cautio
оқуды бастаңыз
kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio
оқуды бастаңыз
cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula
оқуды бастаңыз
klauzula
315. Compensatio
оқуды бастаңыз
kompensacja, potrącenie
316. Contractus
оқуды бастаңыз
kontrakt
317. Donatio
оқуды бастаңыз
darowizna
318. Exceptio
оқуды бастаңыз
wyjątek
319. Depositum
оқуды бастаңыз
depozyt, przechowanie
320. Delictum
оқуды бастаңыз
delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio
оқуды бастаңыз
windykacja
322. Inventarium
оқуды бастаңыз
inwentarz
323. Legalis
оқуды бастаңыз
legalny, prawny
324. Legtum
оқуды бастаңыз
legat, zapis
325. Mandatum
оқуды бастаңыз
mandat, zlecenie
326. Novatio
оқуды бастаңыз
nowacja, odnowienie
327. Occupatio
оқуды бастаңыз
zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum
оқуды бастаңыз
pakt, umowa
329. Poena
оқуды бастаңыз
kara
330. Precarium
оқуды бастаңыз
prekarium
331. Prohibitio
оқуды бастаңыз
zakaz
332. Promulgatio
оқуды бастаңыз
promulgacja
333. Provincia
оқуды бастаңыз
prowincja
334. Privatus
оқуды бастаңыз
prywatny
335. Publicus
оқуды бастаңыз
publiczny
336. Restitutio
оқуды бастаңыз
restytucja
337. Sanctio
оқуды бастаңыз
sankcja
338. Successio
оқуды бастаңыз
sukcesja
339. Ius publicum
оқуды бастаңыз
prawo publiczne
340. Nasciturus
оқуды бастаңыз
mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando
оқуды бастаңыз
o wezwaniu do sądu

Пікір қалдыру үшін жүйеге кіру керек.