Literatura chińska

wenxue 文学

literatura

tongsu wenxue 通俗文学

literatura popularna, nieoficjalna

jiaguwen 甲骨文

kości wróżebne

jinwen 金文

naczynia wróżebne

Huainanzi 《淮南子》

Mistrzowie Huainanu

Shanhaijing 《山海经》

Księga Gór i Mórz

lishihua 历史话

?

xianhuahua 仙话化

?

Pangu 盘古

twórca świata i ludzi

shenhua 神话

mity

chuanshuo 传说

przekazy ustne

tonghua 童话

bajka

Nuwa 女娲

pramatka, stworzycielka ludzi

Fuxi 伏羲

mąż Nuwa, ukazał mu się żółw, na którym wypisane były trygramy

Xihe 曦和

bogini powożąca słoneczny rydwan

Zhulong 烛龙

Smok z pochodnią, najstarsze chińskie bóstwo, rozświetlił mrok na ziemi

Shennong 神农

Boski Rolnik

Huangdi 黄帝

Żółty Cesarz

Yandi 炎帝

Płomienny Cesarz, władca Południa

Houyi 后羿

mityczny łucznik

Dauyu 大禹

Wielki Yu, trzeci władca idealny, pokonał potop

Shun 舜

drugi z władców idealnych

Yao 尧

pierwszy z władców idealnych

wujing 五经

pięcioksiąg konfucjański

Yijing 《易经》

Księga Przemian

Shijing 《诗经》

Księga Pieśni

guofeng 国风

obyczaje państw, rozdział z Księgi Pieśni z pieśniami ludowymi

xiaoya 小雅

małe ody z Księgi Pieśni

daya 大雅

wielkie ody z Księgi Pieśni

song 颂

hymny z Księgi Pieśni

Daxu 《大序》

?

Maoshi 毛诗

inna nazwa Księgi Pieśni

Shujing 《书经》

Księga Dokumentów

Shangshu 《尚书》

Księga Dokumentów

Chunqiu 《春秋》

Roczniki/Kroniki Wiosen i Jesieni

Lijing 《礼经》

Księga Rytuałow

Liji 《礼记》

Księga Rytuałow

Zhouli 《周礼》

Etykieta Zhou, opis systemu państwowego Zhou

Shisanjing 十三经

trzynastoksiąg konfucjański

Erya 《尔雅》

najstarszy w Chinach leksykon, domyślano się, że służył pomocą przy czytaniu dzieł klasycznych w epoce Hanów

Zuozhuan 《左传》

Przekazy Zuo, komentarz do Kronik Wiosen i Jesieni

Gongyangzhuan 《公羊传》

Roczniki Gongyang, komentarz do Kronik Wiosen i Jesieni

Guliangzhuan 《谷梁传》

Roczniki Guliang, komentarz do Kronik Wiosen i Jesieni

Xiaojing 《孝经》

Księga cnoty synowskiej

rujia 儒家

szkoła konfucjańska

Kongzi 孔子

Konfucjusz

Mengzi 孟子

Mencjusz

Xunzi 荀子

Xunzi, konfucjanista

Lunyu 《论语》

Dialogi konfucjańskie

Mozi 墨子

Mozi, filozof chiński

Mo Di 墨翟

to inne imię Mozi

fajia 法家

szkoła legistyczna

Han Feizi 韩非子

Han Feizi, filozof chiński nurtu legistycznego

daojia 道家

szkoła taoistyczna

daojiao 道教

taoizm

Laozi 老子

Laozi, filozof chiński nurtu taoistycznego

Zhuangzi 庄子

Zhuangzi, filozof chiński nurtu taoistycznego

Daodejing 《道德经》

Księga Drogi i Cnoty

mingjia 名家

szkoła nazw, rozwijająca się w Okresie Walczących Królestw. Jej przedstawiciele poświęcali się badaniom nad znaczeniami pojęć, ich systematyką i dociekaniem sposobów poprawnego rozumowania

Chuci 《楚辞》

Pieśni z Chu

Qu Yuan 屈原

poeta, napisał pieśni z Chu

Tianwen 《天问》

Pytam niebiosa, utwór Qu Yuana, seria pytań retorycznych skierowanych do Niebios

Jiuge 《九歌》

Dziewięć pieśni, zestaw wierszy z antologii Chuci

Lisao 《离骚》

Pogrążony w smutku, najdłuższy poemat liryczny starożytnych Chin autorstwa Qu Yuana

Zhaohun 《招魂》

Przywoływania duszy, wiersz z antologii Chuci

Yuanyou 《远游》

Daleka podróż, wiersz z antologii Chuci

fu 赋

poemat opisowy

yuefu 乐赋

ballada ludowa

Jia Yi 贾谊

poeta z czasów dynastii Han

Sima Xiangru 司马相如

generał, poeta i eseista, twórca znakomitych ballad ludowych

Qilue 《七略》

Siedem streszczeń, katalog księgozbiorów Biblioteki Cesarskiej

Liu Xiang 刘向

kompilator dynastii Han, ojciec Liu Xina

Liu Xin 刘歆

syn Liu Xianga, razem z nim przygotował Siedem streszczeń

Wang Chong 王充

czołowy przedstawiciel szkoły starych tekstów

Shuowen jiezi 《说文解字》

pierwszy słownik opracowany przez Xu Shena

Xu Shen 许慎

twórca pierwszego słownika etymologicznego

Sima Qian 司马迁

historyk, twórca Zapisków historyka

Siam Tan 司马谈

ojciec Simy Qiana i współautor jego dzieła

Shiji 《史记》

Zapiski historyka, kronika sięgająca czasów legendarnych będąca wzorem dla późniejszych dziejopisarzy

benji 本记

zapiski główne, chronologicznie przedstawione wydarzenia

biao 表

tablice chronologiczne

shu 书

monografie

shijia 世家

biografie rodzin cesarskich

liezhuan 列传

biografie ludzi wybranych

Ban Gu 班固

historyk, przejął po ojcu zadanie skończenia kroniki

Qianhanshu 《前汉书》

Księga wcześniejszej dynastii Han, dzieło Ban Gu

diji 帝纪

?

zhi 志

?

Yiwenzhi 《艺文志》

bibliografia do Księgi wcześniejszej dynastii Han

Zhulin qi xian 竹林七贤

Siedmiu mędrców z bambusowego gaju, grupa poetycka

xuanyanshi 玄言诗

?

Liexianzhuan 《列仙传》

Żywoty nieśmiertelnych, biografie taoistycznych nieśmiertelnych

Yiwenji 《异闻记》

?

Chen Shi 陈寔

urzędnik, historyk za dynastii Han

Shenyijing 《神异经》

Księga bóstw i dusz, dzieło taoisty Dongfang Shuo, struktura dzieła przypomina Księgę Gór i Mórz

Dongfang Shuo 东方朔

taoistyczny pisarz

Fengsu tongyi 《风俗通义》

dzieło Ying Shao, opisuje dziwne i ekstrawaganckie pola zainteresowań literatów tamtego okresu

Ying Shao 应劭

autor Fengsu tongyi, żył za panowania Wschodniej dynastii Han

Cao Pi 曹丕

pierwszy cesarz państwa Wei, mecenas poetów okresu Jian’ai i poeta

Wei Wendi 魏文帝

imię pośmiertne Cao Pi

Han Wudi gushi 《汉武帝故事》

Opowieści o cesarzu Han Wu, powieść przypisywana Ban Gu, opowiada dzieje cesarza Han Wu

Bowuzhi 《博物志》

Opowieści o bogactwie rzeczy, zbiór zhiguai xiaoshuo

Zhang Hua 张华

autor Opowieści o bogactwie rzeczy

Shizhouji 《十州记》

Zapiski dziesięciu kontynentów, dzieło taoistyczne

Soushenji 《搜神记》

Zapiski o poszukiwaniu duchów, dzieło Gan Bao, zawiera mity chińskie i legendy

Gan Bao 干宝

historyk i pisarz dworski czasów dynastii Jin

zhiguai xiaoshuo 志怪小说

opowieść o dziwnych zdarzeniach, krótkie, fantastyczne opowiadania

Gou Pu 郭璞

pisarz i poeta z czasów dynastii Jin

Ge Hong 葛洪

pisarz z okresu dynastii Jin

Baopuzi 《抱扑子》

Obejmując nieociosany kloc drewna, dzieło Ge Honga, opisuje techniki uzyskania długowieczności, omawia koncepcje taoistyczne

Liu Yiqing 刘义庆

pisarz, autor Powiedzeń tego świata na nowo opowiedzianych

Shishuo Xinyu 《世说新语》

Powiedzenia tego świata na nowo opowiedziane, dzieło Liu Yiqinga zawierające anegdoty o postaciach historycznych

Lu Ji 陆机

krytyk literacki i pisarz, autor O literaturze

Wenfu 《文赋》

O literaturze, dzieło Lu Ji, omawiało zasady kompozycji

Liu Xie 刘勰

autor Sedna literatury i rzeźbienia smoków

Wenxin diaolong 《文心雕龙》

Sedno literatury i rzeźbienie smoków, dzieło Liu Xie, najważniejsze dzieło chińskiej krytyki literackiej

Tao Yuanming 陶渊明

inne imię Tao Qiana

Tao Qian 陶潜

poeta schyłku dynastii Jin

Taohuayuanji 《桃花源记》

Zapiski o źródle brzoskwiniowego kwiecia, wiersz Tao Qiana o rybaku, który odkrył taoistyczną krainę szczęścia

Soushenhouji 《搜神后记》

?

tianyuanshi 田园诗

„poezja pól i ogrodów”, nurt zapoczątkowany przez Tao Qiana

Xiao Tong 萧统

autor Wyboru literatury

Wenxuan 《文选》

pierwsza chińska antologia literatury

sanzang 三藏

tripitaka, kanon buddyjski

jingzang 经藏

sutrapitaka, pierwsza z kanonu, zbiór sutr przypisywanych Buddzie i jego uczniom

luzang 律藏

vinayaptaka, zbiór zasad postępowania, nauczanie moralne

lunzang 论藏

Abidharma ptaka, wysoka dharma, filozofia, doktryna buddyjska

An Shigao 安世高

propagator buddyzmu w Chinach

Dao An 道安

chiński mnich buddyjski, patriarcha buddyzmu chińskiego

Hui Neng 惠能

chiński mistrz chan

Jiumoluoshen 鳩摩羅什

mnich, tłumacz tekstów buddyjskich z sanskrytu

Dazhidujing《大智度经》

?

Jingangjing《金刚经》

Diamentowa sutra, nurt mahajana, podobno najstarsza drukowana księga

Weimojing《维摩经》

Vimalakirti sutra, nurt mahajana, nauki dotyczące pustki

Xuan Zang 玄奘

mnich, główny bohater powieści Wędrówka na Zachód

chan 禅

najważniejsza szkoła chińskiego buddyzmu

Seng Zhao 僧赵

uczeń Jiumoluoshena, tłumacz z sanskrytu

bianwen 变文

tekst przetworzony, dzieliły się na buddyjskie i świeckie

Mulian jiumu bianwen 《目连救母变文》

Tekst przetworzony o tym jak Mu Lian uratował matkę, bianwen buddyjski

Shunzi zhixiao bianwen 《舜子至孝变文》

Tekst przetworzony o wzorowej cnocie synowskiej młodego cesarza Shuna, bianwen świecki