litosfera procesy zewnętrzne

erozja

nieszczenie podłoża skalnego

transport

przenoszenie materiału skalnego

akumulacja

obejmuje osadzenie materiału skalnego

wietrzenie to

polega na niszczeniu skał pod wpływem zmian temperatury powietrza oraz odziaływania wody i organizmów

efekt wietrzenia

zwietrzelina- zewnętrzna część skały o zmienionych właściwościach chemicznych lub fizycznych

dwa glowne typy wietrzenia

wietrzenie fizyczne, wietrznie chemiczne

wietrzenie fizyczne

nazywane tez wietrzenie mechanicznhm, polega na kruszeniu się skał

rozpad skał następuje przez

zmiany temperatury ich powierzchni, zmiany wilgotności skał, zmiany objętości wody lub innych subsfancji znajdujących się w próżniach sklanych

łuszczenie skał

wskutek wielokrotnych zmian objętności zmnidjsza się ich spoistość, powstają pęknięcia, a zewnętrzne fragmenty skał się oddzielają

wietrzenie mrozowe

obszary o chłodnym klimacie, woda wnika w isniejące szczeliny skalne, pod wplywem ochlodzneia woda zamarza i wieksza swoja objetosc w efekcie szczeliny skalne sie powiekszaja, wielokrotne zamarzanie wody i rozmnazanie lodu sprawia ze skaly sie rozpadaja

wietrzenie chemiczne

klimat wilgotny i goracy, woda w ktorej sa rozpuszczone rozne zwiazki chemiczne np dwutlenek wegla i tlen, rozpuszcza czesc budujacych je mineralow

procesy krasowe polegaja na

rozpuszczaniu skal przez roztwor kwasu weglowego czyli wode zawierajaca rozpuszczony dwutlenek wegla

schalkyty

nacieki w kształcie zwisających sopli powstałe w miejscach w których woda kapie ze stropu jaskini

stalagmity

nacieku w postaci słupków narastających od dna jaskini ku górze utworzone na skutek wytrącania się węglanu z wody kapiącej ze stropu jaskini

stalagnaty

kolumny powstałe z połączenia stalagmitów i stalagtytów

draperie naciekowe

w roznych miejscach jaskini woda sączy się po nachylonej powierzchni ścian lub spływa wzdłuż skalnych krawędzi

ponory

duże zasoby wód powierzchniowych, rzeki różnej wielkości często znikają w otworach i szczelinach

wywierzysko

woda wypływa na powierzchnie w postaci źródeł krasowych

ostańce krasowe

nazywamy pojedyncze pagóry wapienne nierozpuszczone przez wody opadowe

żłobki krasowe

w postaci podłużnych zagłębień które utowrzyła woda opadowa spływająca po pochyłej powierzchni skał

lejki krasowe

owalne zagłębienia (zapadanie komór, rozpuszczanie skał)

polje

szeroka kotlina otoczona ścianami sklanymi powstała w wyniku długotrwałych procesów krasowych

wietrzenie biologiczne

wietrzenie powodowane przez rosliny i zwierzeta

rzeźbotwórcza działalność wód płynących obejmuje przede wszytskim

erozje, transport, akumulacje

najczesciej wyroznia sie trzy odcinki rzeki

bieg gorny, bieg srodkowy, bieg dolny

bieg górny rzeki

dolina ktora plynie rzeka ma waskie dni i strome zbocza, erozja wglebna powoduje ze w przekroju wyraznie widac ksztalt litery V

bieg srodkowy rzeki

dolina ktoea plynie rzeka jest szersza niz w biegu gornym, jej dno jest plaskoe a zbocza sa lagodnie nachylone

bieg dolny rzeki

dolina rzeczna ma najwieksza szerokosc, jej dno i otaczajace ja tereny sa niemal plaskie

estuarium

powstaje w miejscu w ktorym rzeka wpada do akwenu odznaczajacego sie wystepowaniem duzych plynow i silnych pradow przybrzeznych

delta

tworzy sie tam gdzie rzeka uchodzi do plytkiegi zbiornika wodnego

niszcząca działalność lodowców górskich polega na

zadzieraniu materiału skalnego, wygładzaniu i polerowaniu podłoża, wyrywaniu z podłoża okruchów skalnych

barańce

wygładzone pagórki powstające w wyniku nierównomiernego wygładzania podłoża przez lodowiec

morenna

narastające masy śniegu i lodu przemieszczające sie pod wplywem grawitacji, przesuwaja sie wraz z wtopionym materialem sklanym

morena czołowa

tworzy się przed jęzorem lodowca

morenna denna

osadza się przy dnie lodowca

morena środkowa

powstaje w środkowej części jęzora lodowcowego

morena boczna

jest usypywana wzdłuż boków jęzora lodowcowego

abrazja

niszczenie brzegow przez fale morskie