Pojęcia kryzys w ZSRR

Imperium Zła

określenie Reagana w latach 80 XX w. na związek Radziecki

"gwiezdne wojny"

program militarny z czasów zimnej wojny mający na celu stworzenia systemu obrony przed pociskami nuklearnymi. Niektóre elementy miały być w kosmosie, stąd nazwa

Psychuszka

potoczne określenie szpitala psychiatrycznego w ZSRR, w którym przymusowo umieszczano przeciwników politycznych

Bumelant

osoba unikająca pracy, leniwa lub niechętna do wykonywania obowiązków zawodowych

Dysdencii

ludzie sprzeciwiający się oficjalnej polityce państwa

Amnestia

akt prawny darujący lub łagodzący kary dla określonej grupy osób często stosowany wobec więźniów politycznych

Wiza

oficjalne pozwolenie na wjazd, pobyt lub pracę w danym kraju

Azyl polityczny

ochrona udzielana cudzoziemcowi, który uciekł z własnego kraju z obawy przed prześladowaniem politycznym

Głasnost'

polityka jawności i wolności słowa wprowadzona w ZSRR przez Gorbaczowa w latach 80 - ograniczano wolność słowa i łagodzono cenzurę

Pierestrojka

reformy polityczno-gospodarcze Gorbaczowa mające zmodernizować ZSRR

Aparat partyjny

struktura urzędników i działaczy kierujących partią komunistyczną

Mudżahedini

islamscy bojownicy walczący w imię dżihadu, np. przeciw ZSRR w Afganistanie

Uwłaszczenie

przekazanie majątku państwowego w ręce prywatne, np. podczas transformacji ustrojowej

Nomenklatura

system obsadzania stanowisk kierowniczych w ZSRR

Uwłaszczenie nomenklatury

przyjęcie majątku państwowego w przez dawnych działaczy komunistycznych w okresie transformacji

Stan wojenny

okres od 13 grudnia 1981 do 22 lipca 1983 w PRL, kiedy władze komunistyczne wprowadziły surowe restrykcje, ograniczając prawa obywatelskie i represjonując opozycję, głównie „Solidarność”.

"Beton partyjny"

określenie twardogłowych działaczy PZPR, przeciwnych reformom i demokratyzacji systemu.

Prowokacja bydgoska

wydarzenia z 19 marca 1981 r., gdy milicja pobiła działaczy „Solidarności” w Bydgoszczy, co stało się pretekstem do zaostrzenia konfliktu z władzą.

Dekret

akt prawny wydawany przez władze, często z pominięciem procedur parlamentarnych, np. dekrety o stanie wojennym.

Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON)

organ wojskowy kierujący PRL w stanie wojennym pod przewodnictwem gen. Wojciecha Jaruzelskiego.

Internowanie

przymusowe osadzanie opozycjonistów w odosobnieniu bez procesu sądowego, masowo stosowane w stanie wojennym.

"Nieznani sprawcy"

określenie na anonimowych funkcjonariuszy służb specjalnych, odpowiedzialnych za pobicia i zamachy na opozycjonistów.

Godzina milicyjna

zakaz przemieszczania się w określonych godzinach (najczęściej nocnych) wprowadzony w stanie wojennym.

Zbrodnia lubińska

brutalna pacyfikacja demonstracji w Lubinie 31 sierpnia 1982 r., podczas której milicja zastrzeliła trzech manifestantów.

Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego (PRON)

organizacja prorządowa powołana w 1982 r. w celu legitymizowania reżimu komunistycznego i osłabiania „Solidarności