Prawoznawstwo - rozdział 1 - normy postępowania

Ze względu na funkcje spełniane przez wypowiedzi dzielimy je na:

opisowe i pozaopisowe

Wypowiedzi pełniące funkcję opisową to takie które:

mówią że "tak a tak jest" bądź "tak a tak nie jest"

Wśród wypowiedzi pozaopisowych wyróżnia się

wypowiedzi dyrektywalne i wypowiedzi wyrażające oceny

Wypowiedzi dyrektywalne pełnią funkcję:

sugestywną (mają wpływ na zachowanai osób do których są skierowane)

Dyrektywa celowościowa to wyrażenie, które głosi...

co należy uczynić, aby osiągnąć zamierzony rezultat (np "Aby wyłączyć światło, naciśnij włącznik")

Czynność konwencjonalna to...

czynność psychofizyczna albo czynność konwencjonalna niższego stopnia, której reguły sensu każą przypisywać określony sens kulturowy (reguły sensu wskazują kto i w jaki sposób może dokonać ważnej czynności konwencjonalnej)

Szczególną pozycję wśród wypowiedzi dyrektywalnych pełnią...

normy postępowania

Norma postępowania to...

wypowiedź, która określonym podmiotom, jako jej adresatom, nakazuje albo zakazuje aby w określonych okolicznościach postępowały w określony sposób.

Każda norma postępowania zawiera...

a) określenie adresata b) określenie okoliczności c) określenie postępowania wyznaczonego adresatowi (nakaz albo zakaz zachowania się)

Adresat normy to...

ktoś komu norma nakazuje albo zakazuje określonego postępowania

Norma, która wskazuje adresata imiennie, nazwą indywidualną, to...

norma indywidaulna

Norma generalna to norma, która wskazuje adresata na podstawie...

na podstawie cech, które posiada. Jest wtedy wskazany nazwą rodzajową, generalną

Ilu adresatów może mieć norma generalna?

Może mieć zarówno wielu adresatów (np. wszyscy studenci UAM) jak i tylko jednego adresata (np. najstarszy poseł na sejm III kadencji)

Okoliczności w których należy zrealizować dane postępowanie, mogą być wskazane...

indywidualnie (np. zapłacić kwotę 20 zł dnia xxx) albo generalnie (np. w razie wystąpienia pandemii, zrobić xxx)

Ze względu na powtarzalność czynu, normy dzielimy na...

konkretne i abstrakcyjne

Norma konkretna to...

norma wyznaczona do spełnienia czynu, który jest niepowtarzalny.

Norma abstrakcyjna to...

norma wyznaczająca zachowanie powtarzalne, powtarzające się

Normodawca to...

osoba (albo zorganizowana grupa osób) która ustanawia normę.

Ze względu na to, dla kogo normodawca ustanawia normę, normy dzieli się na...

autonomiczne i heteronomiczne

Norma autonomiczna to norma wyznaczona dla (kogo)...

normodawcy, samego siebie

Norma heteronomiczna to norma wyznaczona dla (kogo)...

dla innych podmiotów, nie dla siebie

Mówimy, że NORMA ZNAJDUJE ZASTOSOWANIE jeśli...

jeśli powstanie zespół okoliczności wskazanych w czasie, w których adresat normy ma postąpić w sposób w tej normie wyznaczony

Zakres zastosowania normy to...

klasa takich możliwych przyszłych sytuacji, w których norma znajduje zastosowanie

ZAKRES NORMOWANIA danej normy to...

klasa przyszłych zachowań adresata normy, które norma wyznacza mu do spełnienia

Adresat normy REALIZUJE JĄ, wtedy gdy...

adresat zachowuje się w sposób wyznaczony przez tę normę

Adresat PRZEKRACZA (narusza) normę, wtedy gdy...

zachowuje się w sposób niezgodny z normą

Norma ma postać kategoryczną, jeżeli...

jeżeli jest zbudowana wg. schematu "Każdy, kto jest A i ma cechy C, w okolicznościach W, powinien czynić Z"

Czy normy postępowania mają wartość logiczną?

Nie, nie mają. Nie są ani prawdziwe, ani fałszywe. Mogą natomiast obowiązywać, albo nie obowiązywać.

Norma ma charakter obowiązujący, jeżeli...

... jeżeli potrafimy podać dostatecznie ważne racje, które uzasadniają, że należy postępować w sposób wskazany przez normę.

Typy uzasadnienia obowiązywania norm postępowania to:

uzasadnienia tetyczne i aksjologiczne

Norma obowiązuje ze względu na UZASADNIENIE TETYCZNE, jeżeli...

jeżeli taką normę ustanowił/uznał ktoś, komu należy dawać posłuch, ze względu na jego szczególną pozycję społeczną.

Norma obowiązuje ze względu na UZASADNIENIE AKSJOLOGICZNE, jeżeli...

jeżeli argumentem przemawiającym za jej realizowaniem, jest to że czyny nakazane przez tę normę do spełnienia są dobre, godne aprobaty, a czyny zakazane są złe, godne dezaprobaty

Uzasadnienia aksjologicznego obowiązywania normy to...

uzasadnienia autonomiczne i heteronomiczne

UZASADNIENIE AUTONOMICZNE aksjologicznego obowiązywania normy, odwołuje się do...

do ocen własnych tej osoby, która daną normę uznaje za obowiązującą

UZASADNIENIE HETERONOMICZNE aksjologicznego obowiązywania normy, odwołuje się do...

do ocen innych podmiotów, do ocen jakiegoś autorytetu

Obowiązywanie normy w SENSIE BEHAWIORALNYM, jest wtedy, gdy...

gdy jej adresaci zachowują się zgodnie z tą normą, lub jest dostatecznie prawdopodobne, że za niezrealizowanie tej normy spotka ich jakaś dolegliwość (sankcja)

Norma prawna to...

która została uzasadniona albo uznana przez upoważniony organ państwa

Normy prawne są...

generalne (podmiotom ze względu na cechy) i abstrakcyjne (powtarzalne)

Normy postępowania można podzielić na...

a) normy niedoskonałe (leges imperfectae) b) normy sankcjonowane i sankcjonujące (sprzężone)

Norma niedoskonała (lex imperfecta) to...

norma, która jakiemuś adresatowi w jakiś okolicznościach wyznacza obowiązek określonego postępowania, ale za jego niezrealizowanie nie przewiduje żadnych sankcji

Norma sankcjonowana to...

norma postępowania, wyznaczająca określonemu podmiotowi, w określonych okolicznościach, jakieś zachowanie (sprzężona z normą sankcjonującą)

Norma sankcjonująca to...

norma, która określonym adresatom nakazuje wymierzać sankcje za niezrealizowanie nakazów wyznaczonych przez normę sankcjonowaną