wstęp

Co to norma prawna

pojedyncza reguła zachowania, jedna z postaci norm spolecznych. wypowiedź która wyraża żądanie określonego zachowania od określonej osoby

na jakie pytania odpowiada norma prawna

kto i w jakich warunkach powinien się zachować i co się dzieje w razie niewykonania zakazu/nakazu podanego w tym sposobie zachowania

Charakter normy prawnej

abstrakcyjny, generalny,

abstrakcyjny charakter normy prawnej

wyznacza zachowanie które może wystąpić nieskończoną ilość razy

generalny charakter normy prawnej

norma skierowana jest do każdego potencjalnego adresata

co odróżnia normy od aktów stosowania prawa?

akt stosowania prawa wydawany jest w konkretnej sprawie w formie indywidualno-konkretnej

zakres zastowania normy prawnej

wyznacza klasę takich możliwych przyszłych sytuacji, w których norma znajduje zastosowanie

zakres normowania

wyznacza klasę przyszłych zachowań adresata normy nakazywanych przez nią do spełnienia lub zakazanych przez tą normę

Budowa normy prawnej.

Hipoteza, Dyspozycja, Sankcja

Hipoteza

podaje okoliczności w ktrórych jest coś zakazane/nakazane lub dozwolone

dyspozycja

przedstawia wzór pożądanego zachowania

sankcja

określa rodzaj dolegliwości dla osoby która nie zastosowała się do dyspozycji mimo iż spełniła warunki hipotezy

koncepcje budowy normy prawnej

trójczłonowa, norm sprzężonych

trójczłonowa

hipoteza, dyspozycja, sankcja (niezawsze)

podział koncepcji norm sprzężonycn

normy sankcjonujące i sankcjonowane

koncepcja norm sprzężonych

prawodawca normę prawną redaguje za pomocą dwóch norm połączonych ze sobą w jedną całość. Koncepcja zakłada sankcję jako oddzielną normę

norma sankcjonowana: hipoteza

określa adresata i warunki, których spełnienie jest niezbędne, aby domagać się od adresata zachowania nakazanego lub zakazanego, czy też móc określić czy dane zachowanie było mu dozwolone

norma sankcjonowana: dyspozycja

formułuje treść nakazu/zakazu/dozwolenia. Jest nią więc reguła pożądanego zachowania

norma sankcjonująca: hipoteza

naruszenie normy sankcjonowanej

n. sankcjonująca: dyspozycja

właściwa sankcja. Jest skierowana do dwóch adresatów, pierwotnego i wtórnego

adresat pierwotny

ma obowiązek poniesienia sankcji

adresat wtórny

organ państwowy który ma kompetencje/upoważnienie do realizacji skutków przewidzianych przez normę

uzasadnienie obowiązywania norm prawnych

aksjologiczne, tetyczne, teleologiczne

aksjologiczne

uzasadenie w wartościach

tetyczne

pochodzi od kopetentnego podmiotu

teleologiczne

jest skuteczne w osiąganiu zamierzonego celu

heteronomiczny charakter norm prawnych

pochodzą z zewnątrz, wsparte autorytetem np. państwowym

normy autonomiczne

wytworzone lub uznane przez jednostki normy postępowania za ich wewnętrzne

internalizacja prawa

uznanie przez jednostki i uznanie ich za wlasne normy

Przepis prawny

podstawowa jednostka redakcyjna aktu normatywnego będąca zdaniem w sensie gramatycznym

teksty prawne zawierające wypowiedzi normatywne to...

akty normatywne

przepisy prawne redagują:

normę prawną w całości, jakiś fragment normy prawnej, część różmych norm prawnych

Akt normatywny to

stanowiący wyodrębioną całość tekst prawny będący rezultatem działalności prawotwórczej

system prawa to...

uporządkowany zbiór norm prawnych

elementy systemu prawa to...

normy prawne

na czym polega uporządkowanie w zbiorze sys prawa

należą do niego normy rozpatrywane jako wypowiedzi o konkretnyh właściwościach które są zgodne ze sobą oraz że istnieją reguły usuwania tych sprzeczności

cechy systemu prawa

spójność, zgodność, zamkniętość, otwartość

sys prawa jest spójny jeśli...

jest wolny od niezgodnosci

pojęcie zupełności systemu prawa

system wolny od luk prawnych/ w którym na podstawie norm należących do niego można orzec o każdym dowolnym zachowaniu

rodzaje elementów z których zbudowamy jest system prawa

normy prawne- elementy podstawowe, instytucje prawne, zasady prawa, gałęzie prawa

instytucje prawne to

zespoły norm skupionych wokół pewnych szczególnych norm o fundamentalnym znaczeniu dla regulowanej strefy życia społecznego (zwanych zasadami prawnymi) tworzy gałęzie prawa

rodzaje więzi w sys prawa:

hierarchiczne, treściowe

porządek prawny to

wyznaczony przez obowiązujące normy prawne układ organów i instytucji oraz procedur rozstrzygania spraw

stosowanie prawa to

proces decyzyjny podejmowany przez kompetentny organ państwowy w celu wydania wiążącej decyzji i charakterze jednostkowym

realizowanie prawa to

zachowanie zgodne z dyspozycją

przestrzeganie prawa to

zachowanie zgodne z dyspozycją, jednak odnosi się to do nakazów i zakazów

wykonywanie prawa to

wypełnienie dyspozycji normy prawnej niezależnie od jej charakteru i sposobu działania

tworzenie prawa

władczy akt organu władzy państwowej który składa sie z norm ogólnych (generalnych i abstrakcyjnych)

struktura aktu normatywnego

część nienormatywna i nienormatywna

czesc nienormatywna

część tytułowa, preambuła

część tytułowa aktu normatywnego

oznaczony rodzaj aktu, data ustanowienia aktu, przedmiot regulacji prawnej, wskazanie podmiotu który wydał akt (tylko akty wykonawcze)

preambuła

stosowana w ustawach o szczególnej doniosłości społecznej, zawiera motywy ustanowienia danego aktu

jednostki redakcyjne aktu normatywnego

1 artykuł (tylko ustawa) 2 Paragraf 3 ustęp 4 punkty 5 litery 6 tiret

które z jednostek mogą zawierać całą normę prawną

artykuł, paragraf, ustęp

jak można dzielić akty o wyższej liczbie przepisów

tytuły, działy, rozdziały. kodeksy zaś na części i księgi

podział ze względu na treść przepisów

merytorycznie ogólne, merytorycznie szczegółowe, dostosowujące, przejściowe, zmieniające, końcowe

przepisy merytoryczne ogólne

zakreślają ramy regulacji. określają zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy a także część słowniczkową

przepisy merytorycznie szczegółowe

przepisy prawa materialnego (wyznaczają wzory zachowań adresatom) przepisy ustrojowe (o organach, ich tworzeniu i kompetencji), proceduralne (przepisy o postępowaniu przed organami), o odp karnej

przepisy dostosowujące, przejściowe i zmieniające

regulują kwestii powstałych w sytuacji wkraczania nowego aktu normatywnego w miejsce obecnego albo sytuacji odwrotnej

przepisy końcowe

dotyczą uchylenia przepisów obecnego aktu, prawodawca może użyć tu klauzul derogacyjnych

klauzule derogacyjne

obrogatio, derogstio, abrogatio

obrogatio

uchylenie całego aktu prawnego i zastąpienie go innym aktem prawnym

derogatio

uchylenie tylko części przepisów i wprowadzenie nowych w ich miejsce

abrogatio

uchylenie aktu i niezastępowanie go innym

pod którym aktem ma podpisac sie prezydent a pod jakim premier

prezydent- ustawa, premier- uchwały i rozporządzenia RM

tekst jednolity to

opublikowany cały tekst z naniesionymi poprawkami

powiązania między aktami normatywnymi

treściowe, hierarchiczne

treściowe

przedmiot regulacji

hierarchiczne

związane z mocą prawną aktu normatywnego

Zasady techniki prawodawczej to

dyrektywy wskazujące jak poprawnie redagować tekst prawny

kategorie dyrektyw techniki prawodawczej

systematyki wewnętrznej i zwenętrznej

dyrektywy systematyki wew.

dotyczą budowy tekstu prawnego, kolejności przepisów, sposobu ich redagowania

dyrektywy systematyki zew.

dot. relacji z innymi aktami, dzielą się pionowo i poziomo

dyrektywy systematyzacji poziomej

jak kształtować zakres podmiotowy i przedm uwzględniając stosunek z innymi aktami

dyrektywy adresata przepisu i warunków jego zastosowania

odnoszą się do określenia adresata i okoliczności warunkujących zastosowanie przepisu

dyrektywy języka aktu

dot. poprawnego formułowania przepisów

Technika Legislacyjna to...

obejmuje redagowanie i opracowywanie tekstów prawnych w postaci amtów normatywnych

podstawą opracowywania i redagowania aktu normatywnego powinien być...

jezyk etniczny

reguły języka prawnego

jasność i precyzja języka, zwięzłość i ogólność, jednolitość terminologiczna i brak synonimów, poprawność języka

reguły języka prawnego powinien spełniać akt po to by być:

uznany za stworzony poprawnie, wypełniał założenia racjonalności prawodawcy

rodzaje stosowania prawa

typ sądowy, kierowniczy (administracyjny)

typ sądowy- organ

niezależny sąd

typ sądowy: proces

oparty na sporze lub nieustaleniu

typ sądowy: „interes”

brak, bezsporność

nadzór:

wewnętrzny (instancyjny)

typ sądowy: upolitycznkenie

niezależność od polityki

typ sądowy: efekt

orzeczenie sądowe

typ administracyjny: organ

organ administracji- podporządowany innemu organowi hierarchicznie i politycznie, zależny

typ administracyjny: spór

niekoniecznie spór

typ administracyjny: „interes”

organ jest zainteresowany rozstrzygnięciem

typ admknistracyjny: nadzór

wewnętrzny i zewnętrzny

typ administracyjny: upolitycznienie

związki z polityką

typ administracyjny: efekt

akt administracyjny

model decyzyjny sądowego stosowania prawa

1 ustalenie stanu faktycznego, 2 walidacja, 3 derywacja 4 kwalifikacja (subsumpcja) 5 decyzja stosowania prawa 6 uzasadnienie decyzji

prawda materialna

obraz faktów zgodny z rzeczywistym kształtem

prawda formalna

obraz faktów na jaki godzą się strony postępowania przed organami władzy publ.

domniemanie faktyczne

organ stosujący prawo wyciąga wnioski co do zaistnienia nieznanego faktu

dmniemanie prawne

wynika bezpośrednio z normy prawnej, a nie jest konsekwencją jakiegoś faktu

źródła decyzji walidacyjnej

przepisy prawne, inne decyzje stosowania prawa, kryteria pozaprawne

charakter orzeczeń sądowych

konstytutywne, deklaratoryjne

ideologie stosowania prawa prawa

koncepcja decyzji związanej, koncepcja decyzji swobodnej, koncepcja mieszana

koncepcja decyzji związanej

sedzia jest ustami ustawy, model sylogistyczny stosowania prawa

koncepcja decyzji swobodnej

przepisy prawne nie są jednoznaczne dlatego sędziowie kierują się regułami celowości, słuszności, sprawiedliwości podejmują decyzje w oparciu o własną intuicję, duży luz decyzyjny

koncepcja mieszana

proces decyzyjny opiera się na obowiązujących normach prawnych ale wysuwane są pewne postulaty, które należy uwzględnić (dopuszczanie do pewnego stopnia luzów decyzyjnych)

aksjologia stosowania prawa

wartości wewnętrzne i zewnętrzne

wartości zewnętrzne

słuszność, sprawiedliwość

słuszność

ocena decyzji pod kątem dobra lub zła

sprawiedliwość

wyrównawcza, rozdzielcza

wartości wewnetrzne

legalność, pewność, elastyczność, skuteczność

legalność

decyzje oparte są na normach prawnych

pewność

przewidywalność podjęcia decyzji oraz jej treści

jednolitość

decyzje są obiektywne, oparte na tych samych rozumowaniach, jednolitość praktyki, miękkie precedensy

elastyczność

dostosowanie prawa do realiów życia i do konkretnych przypadków

skuteczność

pewność wykonania decyzji, elementem sluszności jest szybkość

wykładnia prawa

rozumowanie, operacja myślowa, której celem jest ustalenie jakie normy prawne zawarte są w obowiązujących przepisach prawnych i jaka jest ich treść

teorie dotyczące wykładni

opisowe, normatywne

teorie opisowe

Opis działalności interpretatora, a w szczególności analiza stosowanych przez niego dyrektyw interpretacyjnych oraz czynników wpływających na proces wykładni prawa oraz obrazowanie przebiegu procesu

teorie normatywne

statyczne, dynamiczne

statyczne

Znaczenie prawa jest niezmienne orzez cały okres jego obowiązywania, znaczenie jest takie jakie chciał prawodawca, pewność prawa to najwyższa wartość

teorie dynamiczne

znaczenie normy jest zmienne, po jej uchwaleniu jest niezależna od prawodawcy. Dostosowuje sie do potrzeb. Nie zmienia się tekst lecz jego znaczenie. Wartość elastyczności prawa