WYKŁAD 16: ANATOMIA I FIZJOLOGIA KONIA – przystosowanie do ruchu, parametry życiowe

W jaki sposób klatka piersiowa zwiększa swoją pojemność podczas wdechu?

przez skurcz przepony, ruch żeber i pracę mięśni oddechowych

Gdzie powinien leżeć popręg i dlaczego tam?

popręg musi być zapinany możliwie blisko z przodu klatki piersiowej (na dłoń za łokciem), aby nie krępować ruchów oddechowych – pierwsze żebra są mało ruchome

Czy istnieją różnice maksymalnego tętna u koni i bydła?

nie

ilu krotnie może wzrosnąć liczba uderzeń serca na minutę stosunku do wartości spoczynkowych u konia?

do 7 razy

Dlaczego u koni występuje nierównomierność tętna?

jest to przystosowanie do wysiłku

do czego przystosowany jest łańcuch transportowy tlenu z powietrza do mięśni?

do transportu dużych ilości tlenu wymaganego do podtrzymania wysokiego tempa i przemian metabolicznych u koni wyczynowych

Ilu krotnie może wzrosnąć ilość tlenu pobieranego przez konia podczas wysiłku w stosunku do wartości spoczynkowej?

do 35 razy

Z czym wiążą się wysokie zdolności atletyczne koni?

z wysoką maksymalną wydolnością tlenową; dużymi wewnątrz mięśniowymi zapasami substratów energetycznych (zwłaszcza glikogenu); dużym potencjałem mitochondrialnym mięśni; mobilizacją krwi ze śledziony; wydolnością chodów; doskonałą termoregulacją

Jakie systemy wpływają na wynik sportowy konia?

dwa systemy: dostarczanie i wykorzystanie energii oraz trening i sprawność konia (mechanika, koordynacja, siła mięśniowa) – oba systemy są ściśle powiązane i zależne od siebie

Czym są wewnątrz mięśniowe zapasy substratów energetycznych?

źródłami energii do podtrzymania wysokiego tempa przemian metabolicznych w treningu; należą do nich węglowodany i kwasy tłuszczowe

w jakiej postaci magazynowana jest energia w mięśniach?

glikogen mięśniowy (glukoza, skrobia) i trójglicerydy (związki tłuszczowe)

w jakiej postaci magazynowana jest energia poza mięśniami?

tkanka tłuszczowa w, glikogenu w wątrobie, glukoza we krwi

w jaki sposób muszą być dostarczane substraty dostarczające energię do mięśni?

endogennie (z mięśni) i egzogennie (z krwi i wątroby)

jaki procent energii wykorzystywanej przy intensywnym wysiłku zapewnia przechodzenie glukozy z krwi do mięśni i mitochondriów?

poniżej 10% (prawdopodobnie wynika to z ograniczeń w transporcie tego związku w czasie wysiłku)

Co jest niezbędne koniom do wykonywania ciężkich wysiłków?

obecność znacznych zasobów i szybko i łatwo dostępnych substratów w bliskość mitochondriów

Czym jest potencjał mitochondrialny mięśni?

mitochondria dostarczają energię do skurczu mięśnia; im więcej mitochondriów na jednostkę masy mięśnia tym większa zdolność mięśnia do utleniania

ile mitochondriów mają mięśnie koni w porównaniu z mięśniami bydła?

2 razy więcej

na co przekłada się większa zdolność utleniania mięśni przy dostarczaniu odpowiedniej ilości substratów?

na większą ogólną zdolność tlenową zwierzęcia

Jakie są czynniki imitujące zdolność krwi do transportu tlenu z płuc do mięśni?

pojemność wyrzutowa serca (CO), możliwości przenoszenia tlenu przez krew

Z czego wynika szybki wzrost możliwości przenoszenia tlenu przez krew?

szybki wzrost możliwości przenoszenia tlenu przez krew – do 50% w czasie intensywnego wysiłku wynika ze zwiększonej koncentracji hemoglobiny (masy erytrocytów) i wyrzutu krwi ze śledziony

Jaką część ogólnej ilości czerwonych krwinek może magazynować śledziona konia?

1/3 ogólnej ilości czerwonych krwinek

W jakich okolicznościach mogą być wykorzystane czerwone krwinki zmagazynowane w śledzionie?

przy wysiłku, stresie i zdenerwowaniu

Dzięki czemu mięśnie koni są wydolne energetycznie?

dzięki magazynowaniu energii w elastycznych mięśniach i ścięgnach

O czym świadczą podstawowe parametry życiowe?

świadczą o aktualnym stanie organizmu; sprawdzane są w przypadku zaburzeń zdrowotnych

jakie zaburzenia samokontroli organizmu (homeostazy) mogą wystąpić?

zmiana postawy, zaburzenia krążenia (tętno, zabarwienie błon śluzowych), zaburzenia temperatury, zaburzenia oddechów

ocena podstawowych parametrów życiowych konia

postawa konia, układ oddechowy, układ naczyniowo-sercowy, temperatura ciała, obecność wstrząsu, stan nawodnienia organizmu

No jakie objawy należy zwrócić uwagę podczas oględzin konia z pewnej odległości na zewnątrz stajni?

należy zwrócić uwagę na objawy apatii, niepokoju, bólu (oglądanie się na boki, grzebanie nogą, przeciąganie się, tarzanie się), obecność ściółki na sierści, grzywie lub ogonie, nienormalną postawę

na co należy zwrócić uwagę podczas oględzin środowiska konia?

zwraca się uwagę na paszę, wodę, ilość i wygląd kału

jaka jest temperatura spoczynkowa konia?

27,5-38,5 (źrebięta 39) stopni Celsjusza

Jaka jest ilość oddechów na minutę konia w spoczynku?

8-12

Jakie jest tętno konia w spoczynku?

26-40 (50) uderzeń/min

Czynniki wpływające na temperaturę ciała konia

temperatura otoczenia, wiek (u młodych wyższa o około 0,5 stopnia Celsjusza), praca konia (niższa w sezonie wytężonej pracy, wyższa przy małym nasileniu), stopień wytrenowania, pora dnia i inne czynniki

Wzrost temperatury ciała konia

często pierwszy, dające się uchwycić objaw rozpoczynającej się choroby; u źrebiąt powinno się prowadzić rutynowe pomiary; świadczy o infekcji lub przegrzaniu organizmu (udar cieplny)

Obniżenie temperatury ciała

w wyniku stresu może być rezultatem wstrząsu związanego z bólem, utratą krwi po poważnym zranieniu, odwodnieniem, uszkodzeniem narządów wewnętrznych, toksemią przy hipotermii, zagłodzeniu

gdzie mierzy się tętno?

wzdłuż tętnicy twarzowej (pod żuchwą), na tętnicy skroniowej (za okiem), oszukując stetoskopem serce (4 palce powyżej wysokości łokcia po lewej stronie – lab-dab = jedno uderzenie serca), w okolicy pęciny

Jaki wpływ na tętno mają nieodpowiednie warunki utrzymania?

mogą powodować wzrost są częstotliwości tętna

Puls – co to?

falisty ruch tętnic generowany przez skurcze lewej komory serca zależny w dużej mierze od stopnia elastyczności ścian naczyń tętniczych

Normalne tętno u konia

30-40 uderzeń/min

dolna granica tętna u konia

28, 30 uderzeń/min (niektóre wytrenowane konie mogą mieć fizjologicznie 23 uderzenia (u innych koni traktowane jako bradykardia))

jakie znaczenie ma charakter tętna?

charakter tętna (częstotliwość, siła, rytmiczność, jakość pulsu) są ważne dla oceny stanu układu krążenia

jakie jest tętno źrebiąt po urodzeniu?

70-120 bpm

jakie jest tętno roczniaków?

45-60 bpm

jakie jest tętno dwulatków?

40-50 bpm

co powoduje wzrost częstotliwości tętna?

zdenerwowanie, stres, ból, kolka, infekcje, gorączka, utrata krwi, udar słoneczny, odwodnienie, kłopoty z sercem, wysiłek

co powoduje spadek częstotliwości tętna?

przebyta wycieńczająca choroba, zatrucie, wychłodzenie, kłopoty z sercem

jaki puls u konia w spoczynku powinien zwrócić uwagę właściciela?

puls spoczynkowy powyżej 60 uderzeń na minutę jest niepokojący, a ponad 80 uderzeń na minutę – alarmujący

Jak ocenić oddechy konia?

obserwacja ruchów klatki piersiowej – obserwacja podbrzusza, przykładanie ręki do nozdrzy, osłuchiwanie stetoskopem okolicy krtani (15sek x 4)

ocena charakteru oddechów

oprócz częstotliwości oddechu ocenia się także jego rytm (regularność), jakość (ewentualnie pogłębiony), symetryczność (przez przyłożenie ręki lub lusterka lub nozdrzy) i ewentualne dźwięki patologiczne (szmery oddechowe)

oddech u dorosłego konia

normalnie 8 -16 oddechów na minutę; spokojny rzadko, spokojnie i głęboko, czas wdechu jest równy czasowi wydechu

o czym świadczy nierówny i nerwowy oddech?

o bólu

o czym świadczy szybki i powierzchowny oddech?

o szoku lub wysiłku

co wpływa na oddechy?

temperatura, wilgotność, praca, stres

jaka jest prawidłowa liczba oddechów u źrebięcia noworodka?

30-60 oddechów/min

jaka jest prawidłowa liczba oddechów u źrebięcia 7 dniowego?

14-20 oddechów/min

jaka jest prawidłowa liczba oddechów u źrebięcia 3 miesięcznego?

14-15 oddechów/min

jaka jest prawidłowa liczba oddechów u konia dorosłego?

12-17 oddechów/min

jaka jest prawidłowa liczba oddechów u konia wytrenowanego?

12-15 oddechów/min

Jakie czynniki powodują fizjologiczne podwyższenie częstotliwości oddechów?

podniecenie, ruch, nasilona przemiana materii (ciąża, zaawansowana laktacja), wysoka temperatura otoczenia (oddychają szybciej, ale płycej)

jakie czynniki powodują patologiczne podwyższenie częstotliwości oddechów?

gorączka, infekcja, bóle, zaburzenia funkcji płuc (duszności, reakcja alergiczna), obwodowe zaburzenia układu krążenia (anemia, niewydolność serca), udar słoneczny

ocena błon śluzowych

ocena barwy i wilgotności dziąseł oraz ocena czasu wypełnienia naczyń kapilarnych

Kolory śluzówek

najłatwiejszy do badania na dziąsłach konia powyżej siekaczy, normalnie dziąsła są różowe i wilgotne

czego wynikiem może być nienormalny, zbyt jasny kolor śluzówek?

, w szoku, poważnego ubytku krwi – krwotoku

o czym może świadczyć zbyt czerwony kolor śluzówek?

o gorączce, podwyższonym odwodnieniu, szoku toksycznym

o czym świadczą szarobrązowe, przekrwione śluzówki?

o wstrząsie, zapaści krążeniowej (potrzebna szybka pomoc)

o czym świadczą sinoniebieskie śluzówki?

nie wydajność krążenia (potrzebna szybka pomoc)

czas kapilarny – co to?

czas powrotu do normy koloru dziąsła w sąsiedztwie siekaczy po uciśnięciu tkanki palcem

Ocena czasu kapilarnego

uciśnięcie dziąsła (1 do 3-4 sekund) i ocena powrotu błony śluzowej do normalnej barwy; prawidłowo do 2 sekund

o czym może świadczyć przedłużenie powrotu koloru do normy?

może wskazywać na zły przepływ krwi, będący wynikiem odwodnienia, wstrząsu lub innej choroby

Co może świadczyć o różnych formach wstrząsu (czas kapilarny)

nienormalna barwa dziąseł: jasnoczerwona, ciemnoczerwona, niebieskawa, szarawa, biała, plamista i czas kapilarny dłuższy niż 2 sekundy

co jest wskaźnikiem odwodnienia?

napięcie skóry – jeśli uciśnięta skóra nie wraca do normalnego kształtu, świadczy to o odwodnieniu

jak sprawdza się drożność i wypełnienie żyły szyjnej?

uciskając na nią na szyi w pobliżu piersi

Gdzie można podawać koniom kroplówkę/leki?

w szyję, w pierś, w zad

Co jest ważne przy ocenie motoryki przewodu pokarmowego?

częstotliwość, czas trwania, intensywność i lokalizacja odgłosów pracy przewodu pokarmowego; brak odgłosów przez dłuższy czas świadczy o braku pracy przewodu pokarmowego

Gdzie sprawdza się motorykę przewodu pokarmowego?

4 miejsca po 2 z każdej strony brzucha: za guzem biodrowym i poniżej

Co powinno się słyszeć podczas badania motoryki przewodu pokarmowego?

osłuchiwanie więcej niż przez minutę; generalnie przy obsługiwaniu powinno być słychać 2 do 4 bulgotań na minutę z głośniejszym hałasem co kilka minut

są można osłuchiwać po lewej stronie?

góra – jelito cienkie (zwykle dość spokojne); dół – jelito grube

co można osłuchiwać po prawej stronie?

góra – jelito ślepe i grube; dół – jelito grube

Czym charakteryzuje się koń zdrowy?

apetyt, reakcja na bodźce, uszu ruchliwe, skóra elastyczna, sierść gładka i lśniąca, oko żywe, spojówka różowa z połyskiem, porusza się chętnie, swobodnie i bez wysiłku, ogon luźno zwisający pomiędzy pośladkami, w stanie komfortu fizycznego i psychicznego

Ewidentne objawy choroby we wszystkich dyscyplinach

kulawizny, trudności w oddychaniu, brak apetytu, zmniejszona ilość kału

Objawy choroby u konia

ospałość lub podniecenie, osłabienie, niechęć lub niemożność ruchu, gorączka, ból, apatia, brak apetytu, sierść matowa, oczy ropiejące i łzawiące, wycieki z nozdrzy, oddech utrudnione i świszczący, kaszel, skóra wrażliwa na dotyk, biegunka, zaparcia

oznaki stanu zapalnego okolic ciała, zwłaszcza ścięgien i stawów kończyn

podwyższona ciepłota, deformacje (opuchlizna)