Związki frazeologiczne

 0    229 Fiche    жетіспеушілігі
скачать mp3 басу ойын өзіңді тексер
 
сұрақ język polski жауап język polski
a fronte
оқуды бастаңыз
porządek alfabetyczny, w którym o kolejności wyrazu decyduje najpierw pierwsza litera, następnie druga itd.
a tergo
оқуды бастаңыз
odwrócony porządek alfabetyczny, w którym o kolejności wyrazu decyduje najpierw ostatnia litera, następnie przedostatnia itd.
al secco
оқуды бастаңыз
technika malowania na suchym tynku
alfa i omega
оқуды бастаңыз
najwyższy autorytet w jakiejś dziedzinie; wyrocznia; istota wszechwiedząca (Ap 1,8)
amator kwaśnych jabłek
оқуды бастаңыз
osoba, która robi lub lubi rzeczy dziwaczne, nieatrakcyjne i nieciekawe dla innych; także amator rzeczy zabronionych, niedozwolonych, powszechnie nieakceptowanych
Anglik z Kołomyi
оқуды бастаңыз
ktoś, kto aby się popisać, udaje, że świetnie zna język angielski, polskie wyrazy wymawia lub zapisuje jak obcojęzyczne
argusowe oczy
оқуды бастаңыз
umiejętność dokładnego postrzegania uchybień, złych stron czegoś; czujny wzrok; w mitologii greckiej olbrzym o stu wiecznie czuwających oczach
Arka Noego
оқуды бастаңыз
symbol ratunku, schronienia; statek zbudowany przez N. - schronił się w nim wraz z rodziną i licznymi zwierzętami (Rdz 6,9-22 i 7,1-5)
Arka Przymierza
оқуды бастаңыз
symbol porozumienia; drewniana, pozłacana skrzynia zawierająca tablice z dziesięciorgiem przykazań; dla Żydów najświętszy symbol obecności Boga (Wj 25,10-22)
austriackie gadanie
оқуды бастаңыз
mówienie nieważne, próżne, bez głębszego sensu i celu
bać się własnego cienia
оқуды бастаңыз
bać się przesadnie, być bardzo podejrzliwym, ostrożnym, tchórzliwym
bajońskie sumy
оқуды бастаңыз
olbrzymie sumy, bardzo dużo pieniędzy
Beczka Danaid
оқуды бастаңыз
w mitologii greckiej beczka z przedziurawionym dnem, którą królewny z Argos (pięćdziesiąt córek króla Danaosa) musiały napełniać po śmierci w Tartarze za zabicie swoich mężów. W innej wersji było to przenoszenie wody sitem.
beczka Diogenesa
оқуды бастаңыз
symbol ograniczenia potrzeb życiowych do niezbędnego minimum; pogarda dla wygód
biała gorączka
оқуды бастаңыз
skrajnie silne zdenerwowanie
biały kruk
оқуды бастаңыз
rzadkość bibliofilska
biały murzyn
оқуды бастаңыз
ktoś ciężko pracujący, wykorzystywany, źle traktowany
błędne koło
оқуды бастаңыз
błąd logiczny polegający na użyciu pojęcia definiowanego w jego własnej definicji; sytuacja, której skutki przyczyniają się do jej trwania
błękitne hełmy
оқуды бастаңыз
żołnierze sił pokojowych ONZ wysyłani na tereny objęte wojną w celu przywrócenia pokoju
boje homeryckie
оқуды бастаңыз
długotrwałe, zacięte walki, spory
brać jak za pszenicę
оқуды бастаңыз
sprzedawać coś bardzo drogo
bredzić jak Piekarski na mękach
оқуды бастаңыз
mówić bez sensu; W roku 1620 chory psychicznie szlachcic Michał P. dokonał nieudanego zamachu na życie króla Polski Zygmunta III Wazy. W trakcie śledztwa torturowany składał nonsensowne zeznania.
but w podłodze
оқуды бастаңыз
pedał gazu wciśnięty do końca
być komuś solą w oku
оқуды бастаңыз
przeszkadzać, zawadzać, drażnić
być oczkiem w głowie
оқуды бастаңыз
być faworyzowanym, być przedmiotem czyjejś szczególnej troski
być pod hełmem
оқуды бастаңыз
być podpitym, podchmielonym, wstawionym, w stanie upojenia alkoholowego
być w sztosie
оқуды бастаңыз
mieć szczęście, dobrze trafiać, grać
było nie było
оқуды бастаңыз
zwrot wyrażający świadomość ryzyka przy podejmowaniu jakiejś decyzji
ciemności egipskie
оқуды бастаңыз
brak niezbędnego oświetlenia, nieprzeniknione ciemności (Wj 10,21-23)
czarna owca
оқуды бастаңыз
osoba, która w danym gronie jest uważana za kogoś gorszego
czerwona burżuazja
оқуды бастаңыз
elita władzy komunistycznej
cześć pieśni
оқуды бастаңыз
to, o czym była mowa, się skończyło lub się skończy; to już koniec
czuć wilka w życie
оқуды бастаңыз
wyczuwać niebezpieczeństwo
czupryna jak u Absalona
оқуды бастаңыз
bardzo długie włosy (od syna izraelskiego króla Dawida)
dach świata
оқуды бастаңыз
Mount Everest; czasem też całe Himalaje
dać arbuza
оқуды бастаңыз
odrzucić czyjąś propozycję matrymonialną
dać po garach
оқуды бастаңыз
przyśpieszyć, dodać gazu; grać na perkusji mocno, głośno, z wielką siłą
dać sobie siana
оқуды бастаңыз
zrezygnować z czegoś
dantejskie sceny
оқуды бастаңыз
zdarzenia wstrząsające, budzące zgrozę, a także zamieszanie, bałagan; od imienia włoskiego poety, autora „Boskiej komedii”
do greckich kalend
оқуды бастаңыз
do bliżej nieokreślonego terminu w przyszłości; w kalendarzu greckim nie było; pierwszy dzień każdego miesiąca w kalendarzu rzymskim
do siego roku
оқуды бастаңыз
do tego roku (obyśmy dożyli)
dodać dwa do dwóch
оқуды бастаңыз
skojarzyć ze sobą proste fakty i zorientować się w sytuacji
dom zbudowany na piasku
оқуды бастаңыз
rzecz niepewna, niemająca solidnych podstaw (Mt 7,24-27)
dostać czarną gałkę
оқуды бастаңыз
przegrać wybory
drakońskie prawa
оқуды бастаңыз
prawa surowe, bezwzględne, okrutne i ostre; od imienia prawodawcy ateńskiego
droga cnoty
оқуды бастаңыз
postępowanie zgodne z zasadami etycznymi
drzeć łacha
оқуды бастаңыз
naśmiewać się, kpić z kogoś
drzeć skórę
оқуды бастаңыз
wyzyskiwać kogoś materialnie, brać za coś zbyt wysokie opłaty, wyznaczać zbyt wysokie ceny
drzeć z kimś koty
оқуды бастаңыз
kłócić się, być z kimś w niezgodzie
duby smalone
оқуды бастаңыз
głupstwa, brednie, rzeczy zmyślone
dzidzia-piernik
оқуды бастаңыз
dojrzała kobieta ubierająca się i zachowująca jak nastolatka
dzielić skórę na niedźwiedziu
оқуды бастаңыз
przedwcześnie cieszyć się z planowanych, choć niepewnych korzyści
dzień trzech wiedźm
оқуды бастаңыз
dzień, w którym wygasają kontrakty terminowe i na giełdach notuje się wysoką zmienność, zwłaszcza w ostatniej godzinie notowań; Nazwa zjawiska nawiązuje do szekspirowskich postaci w Makbecie.
dziesiąta muza
оқуды бастаңыз
sztuka filmowa, kinematografia
Eden
оқуды бастаңыз
z hebr. ‘kraina szczęścia’; w Biblii: ogród, w którym przebywali Adam i Ewa; w judaizmie: miejsce, w którym przebywają sprawiedliwi po śmierci, odpowiednik chrześcijańskiego raju; (Rdz 2,15)
Golgota
оқуды бастаңыз
cierpienie, zwłaszcza moralne, męka; także przyczyna tego stanu (Mt 27,33)
goliat
оқуды бастаңыз
człowiek potężnie zbudowany, wielkolud, siłacz, nazwa pochodzi od imienia biblijnego olbrzyma (1 Sm 17)
gonić w piętkę
оқуды бастаңыз
tracić sprawność umysłową, postępować wbrew rozsądkowi, mylnie rozumować
hakuna matata
оқуды бастаңыз
z języka suahili, dosłownie znaczące „brak problemów, zmartwień”, spopularyzowane przez film Król Lew
hiobowa wieść
оқуды бастаңыз
wiadomość o wielkim nieszczęściu, tragicznym wypadku, katastrofie (Hi 1,12)
i na żagiel, i na parę
оқуды бастаңыз
biseksualny
ikarowe loty
оқуды бастаңыз
nieprzemyślane działania, niedojrzałe decyzje, których realizacja może się skończyć klęską; od imienia młodzieńca, który wzbił się zbyt wysoko na zrobionych przez ojca skrzydłach; wosk roztopił się, a chłopiec spadł do morza i utonął
iść do Abrahama na piwo
оқуды бастаңыз
umrzeć; od imienia patriarchy
jabłko niezgody
оқуды бастаңыз
przyczyna poważnej kłótni; jabłko podarowane przez Parysa Afrodycie jako wyraz tego, że jest ona najpiękniejszą z bogiń, co doprowadziło ostatecznie do wojny trojańskiej; jabłko podarowała Parysowi bogini Niezgody, Eris.
jajko Kolumba
оқуды бастаңыз
proste rozwiązanie pozornie trudnego zagadnienia; jak ustawić jajko w pionie
jak amen w pacierzu
оқуды бастаңыз
coś bardzo pewnego, co na pewno nastąpi
jak krew w piach
оқуды бастаңыз
o czymś, co nie przynosi oczekiwanych rezultatów mimo starań, sił w to włożonych
Janusowe oblicze
оқуды бастаңыз
od imienia boga rzymskiego, który przedstawiany był z dwiema twarzam
jechać rzemiennym dyszlem
оқуды бастаңыз
podróżować powoli, nieśpiesznie, z ociąganiem, często popasając, z przerwami
jeźdźcy Apokalipsy
оқуды бастаңыз
zwiastuny nieszczęścia, końca, zagłady (Ap 6,1-8)
judaszowe srebrniki
оқуды бастаңыз
zapłata otrzymana za zdradę; haniebnie zarobione pieniądze (Mt 26,14-15)
kaczka dziennikarska
оқуды бастаңыз
nieprawdziwa, zmyślona informacja prasowa
kaczy dół
оқуды бастаңыз
głęboka prowincja
kainowe piętno; kainowe znamię
оқуды бастаңыз
piętno zbrodniarza, bratobójcy (Rdz 4,8-16); niesława jaką obarczony jest zabójca brata lub rodaka; od biblijnego K., który był zabójcą swojego brata, A.; został wygnany i naznaczony piętnem
kamień milowy
оқуды бастаңыз
bardzo ważny, przełomowy moment
kamień węgielny
оқуды бастаңыз
początek jakiejś działalności, podstawa jej rozpoczęcia, najważniejsza rzecz (Ps 118,22)
kimeryjskie ciemności
оқуды бастаңыз
z Odyseji Homera; gród Kimeryjczyków był zawsze okryty mgłą i chmurami i nigdy tam nie docierały promienie słońca
kłaść się Rejtanem
оқуды бастаңыз
od postaci Tadeusza R., który zasłonił drzwi sali sejmowej własnym ciałem, starając się nie dopuścić do zatwierdzenia I rozbioru Polski
kolos na glinianych nogach
оқуды бастаңыз
coś pozornie potężnego, lecz opartego na słabych podstawach, bliskiego upadku (Dn 2,31-45)
koń trojański
оқуды бастаңыз
niebezpieczny podarunek podstępnie wprowadzony do jakiejś zbiorowości, a następnie działający na jej niekorzyść
kopać się z koniem
оқуды бастаңыз
walczyć bez szans na powodzenie z kimś głupszym, ale silniejszym
kopniak w górę
оқуды бастаңыз
określenie awansu na wyższe stanowisko, na którym osoba awansowana zostaje odcięta od realnej władzy.
koszula Dejaniry
оқуды бастаңыз
rzecz niszcząca, sprawiająca cierpienie, której trudno się pozbyć; od imienia mitologicznej żony Heraklesa
kości zostały rzucone
оқуды бастаңыз
podczas przekraczania Rubikonu Juliusz Cezar miał wypowiedzieć słowa alea iacta est (dosł. „kostka została rzucona”), co miało oznaczać podjęcie nieodwracalnej decyzji lub kroku o wielkim znaczeniu.
kość niezgody
оқуды бастаңыз
przyczyna sporu, konfliktu
kozioł ofiarny
оқуды бастаңыз
osoba obarczana winą i ponosząca odpowiedzialność za czyny popełnione przez innych (Kpł 16,21-22)
kraina mlekiem i miodem płynąca
оқуды бастаңыз
kraina żyzna, urodzajna, bogata, raj na ziemi (Lb 13,27)
krakowski targ
оқуды бастаңыз
kompromis
krew z mlekiem
оқуды бастаңыз
osoba posiadająca jasną, zdrową cerę z rumieńcami
krewni i znajomi królika
оқуды бастаңыз
duża liczba osób, zwykle o małych wpływach, ale powiązanych z kimś ważnym; z książki A. A. Milne'a „Kubuś Puchatek” K. był jedną z postaci w książce i miał dużą liczbę znajomych, których wszędzie ze sobą zabierał
kruszyć kopie
оқуды бастаңыз
spierać się o coś
kula u nogi
оқуды бастаңыз
przeszkoda, ciężar
kuse dni
оқуды бастаңыз
bachusowe święta, bachusy, ostatki, zapusty, gw. kusaki
lać oliwę na wzburzone morze
оқуды бастаңыз
uspokajać przy pomocy łagodnej perswazji
lata tłuste i chude
оқуды бастаңыз
czasy powodzenia, dobre obfite, bogate i następujący po nich okres kryzysu, upadku (Rdz 41,1-7.24-27)
latarnia Diogenesa
оқуды бастаңыз
symbol niewiary w istnienie prawdziwego człowieka; D. wędrował w dzień po ulicach Aten z latarnią w ręku mówiąc „Szukam człowieka!” (hominem quaero)
lelum polelum
оқуды бастаңыз
o kimś powolnym, flegmatycznym, rozlazłym, często niezdecydowanym, niemającym własnego zdania; od okrzyków staropolskich, w których dopatrywano się imion rzekomych bóstw słowiańskich
leśny dziadek
оқуды бастаңыз
starszy wiekiem działacz, polityk, urzędnik lub członek jakiegoś gremium, który uporczywie trwa przy swoich anachronicznych poglądach, hołduje przebrzmiałym zasadom i blokuje awans przedstawicielom młodszego pokolenia
lingua franca
оқуды бастаңыз
śródziemnomorski, głównie portowy język będący mieszaniną francuskiego, hiszpańskiego, włoskiego, greckiego i arabskiego; język komunikacji między różnojęzycznymi grupami ludzi na jednym obszarze
list żelazny; glejt
оқуды бастаңыз
dokument gwarantujący nietykalność
lukullusowa uczta
оқуды бастаңыз
bogata, wystawna uczta z mnóstwem wykwintnych potraw; od rzymskiego wodza, który takie wystawne przyjęcia organizował
lwia część
оқуды бастаңыз
znacznie większa część
łabędzi śpiew
оқуды бастаңыз
końcowy przejaw czyjejś działalności (najczęściej w odniesieniu do twórczości artysty)
madejowe łoże
оқуды бастаңыз
narzędzie tortur w formie ławy z kołowrotem do rozciągania kończyn; bardzo niewygodne posłanie; od zbója, dla którego według legendy za karę przygotowano w piekle łoże nabijane gwoździami
małe co nieco
оқуды бастаңыз
niewielka ilość czegoś zwykle przyjemnego; z bajki o Kubusiu Puchatku
małpa z brzytwą
оқуды бастаңыз
osoba niekompetentna i nieodpowiedzialna, która może spowodować poważne szkody, jeśli zostanie dopuszczona do wykonywania ważnych zadań, uważana za potencjalnie niebezpieczną
manna z nieba
оқуды бастаңыз
coś niezasłużonego, przychodzącego bez wysiłku, nieoczekiwany dar, zysk, ratunek w trudnej sytuacji (Wj 16,4; 16,12-15.35)
martwa litera
оқуды бастаңыз
nieprzestrzegane prawo, zasada lub umowa
męki Tantala
оқуды бастаңыз
cierpienia wynikające z ogromnego pragnienia posiadania rzeczy znajdujących się blisko i w obfitości, ale takich, które jednocześnie są niedostępne; z mitologii od imienia króla w Lidii, na górze Sipylos
miecz Damoklesa
оқуды бастаңыз
stałe zagrożenie, niebezpieczeństwo; tyran Syrakuz Dionizjos Starszy został nazwany przez swojego dworzanina najszczęśliwszym ze śmiertelników, pozwolił mu usiąść przy swoim stole biesiadnym, ale nad jego głową kazał zawiesić ostry miecz na końskim włosie
mieć duszę na ramieniu
оқуды бастаңыз
bać się
mieć muchy w nosie
оқуды бастаңыз
być w złym humorze, dąsać się
mieć piasek w rękawach
оқуды бастаңыз
nie pracować, lenić się
mieć sprany beret
оқуды бастаңыз
zachowywać się dziwnie, zaskakująco, być wariatem
mieć węża w kieszeni
оқуды бастаңыз
być skąpym
między Scyllą a Charybdą
оқуды бастаңыз
sytuacja wyboru między dwiema złymi możliwościami, z których każda obciążona jest kosztami; z mitologii
miłosierny Samarytanin
оқуды бастаңыз
człowiek bezinteresowny, współczujący, pomocny, nieobojętny (Łk 10,30-37)
mówić lakonicznie
оқуды бастаңыз
mówić krótko, zwięźle i na temat, nie rozgadywać się, nie marnować słów; Od mieszkańców L., czyli Spartan, których od dziecka uczono odpowiadać w sposób krótki i cięty.
na łonie Morfeusza (w objęciach Morfeusza, w ramionach Morfeusza)
оқуды бастаңыз
o kimś śpiącym, pogrążonym we śnie; od imienia skrzydlatego bożka snu z mitologii greckiej
nabić kogoś w butelkę
оқуды бастаңыз
oszukać, nabrać kogoś
nawijać makaron na uszy
оқуды бастаңыз
mówić o czymś długo, przekonywać kogoś intensywnie i w sposób elokwentny
nić Ariadny
оқуды бастаңыз
coś, co pozwala wyjść z trudnej sytuacji; Tezeusz dostał kłębek nici, dzięki któremu udało mu się wydostać z labiryntu Minotaura
nie w ciemię bity
оқуды бастаңыз
niegłupi, sprytny, obrotny
nie wychodzić z kieszeni
оқуды бастаңыз
ciągle pożyczać od kogoś pieniądze
nie zasypiać gruszek w popiele
оқуды бастаңыз
nie zaniedbywać spraw wymagających załatwienia
niewierny Tomasz
оқуды бастаңыз
niedowiarek, człowiek nieufny, sceptyczny, chcący wszystko sprawdzić (Jn 20,24-29)
osiągnąć Olimp
оқуды бастаңыз
osiągnąć szczyt doskonałości
osioł dardanelski
оқуды бастаңыз
ktoś tępy, niezbyt zdolny
osioł/osiołek Buridana
оқуды бастаңыз
osoba nieumiejąca podjąć decyzji, dokonać wyboru; od nazwiska francuskiego filozofa Jeana B., który użył przykładu z osiołkiem zdychającym z głodu między dwiema wiązkami siana, nie mogąc dokonać wyboru
palec boży
оқуды бастаңыз
zjawisko odbierane jako interwencja sił nadprzyrodzonych, zwłaszcza kiedy kogoś spotyka zasłużona kara (Wj 8,15)
paniczny strach
оқуды бастаңыз
ogromny strach, obawa; od imienia opiekuńczego bożka pasterzy i trzód, którego przeraźliwy głos w ciszy leśnej budził trwogę
partyjska strzała
оқуды бастаңыз
cięte i trafne słowa wypowiedziane na odchodnem, na pożegnanie; starożytni P., udając ucieczkę w popłochu, szyli do nieprzyjaciela z łuków przez ramię
piąte koło u wozu
оқуды бастаңыз
coś niepotrzebnego, nadmiarowego, zawadzającego
pięta Achillesa / pięta achillesowa
оқуды бастаңыз
słaby punkt; heros jako dziecko został zanurzony przez matkę w wodach Styksu; dzięki temu jego ciało (oprócz pięty, za którą trzymała go matka) stało się odporne na wszelkie ciosy; zginął ugodzony strzałą Parysa w piętę
pijane dziecko we mgle
оқуды бастаңыз
określenie kogoś zagubionego, błądzącego i zdezorientowanego; od tytułu książki Tadeusza Boya-Żeleńskiego
pisz do mnie na Berdyczów
оқуды бастаңыз
zwrot oznaczający, że nie chce się z kimś utrzymywać kontaktów; od położonego w woj. kijowskim miasta B., które jako ośrodek handlowy było punktem kontaktowym (w tym przez poste restante) wędrownych kupców; powiedzenie występuje w Beniowskim Słowackiego
plaga egipska
оқуды бастаңыз
nieszczęścia spadające na ludzi, zwykle masowo, często interpretowane jako kara boża; Bóg zrzucił na Egipt 10 plag, by faraon ugiął się i pozwolił Izraelitom opuścić Egipt
pleść androny
оқуды бастаңыз
mówić bez sensu
pleść jak Piekarski na mękach
оқуды бастаңыз
mówić bez sensu; W roku 1620 chory psychicznie szlachcic Michał P. dokonał nieudanego zamachu na życie króla Polski Zygmunta III Wazy. W trakcie śledztwa torturowany składał nonsensowne zeznania
pluć sobie w brodę
оқуды бастаңыз
wyrzucać sobie zmarnowanie okazji
płakać jak bóbr
оқуды бастаңыз
płakać żałośnie, rzewnie; Ponieważ zabijane lub ścigane bobry miały według myśliwych płakać
po kądzieli
оқуды бастаңыз
(w odniesieniu do krewnych) ze strony matki
po mieczu
оқуды бастаңыз
o pokrewieństwie w linii męskiej, ze strony ojca
pocieszyciel Hioba
оқуды бастаңыз
przyjaciel, który w obliczu nieszczęścia chce nam udowodnić, że wynikło ono z naszej winy, i w ten sposób powiększa nasze zmartwienie
pod egidą
оқуды бастаңыз
pod opieką, pod patronatem; Z mitologii greckiej, w której Zeus posiadał wykutą przez Hefajstosa tarczę, zwaną e., która służyła Atenie do ochraniania walczących żołnierzy
podbijać bębenka
оқуды бастаңыз
schlebiać komuś, robić coś, co utwierdza go w samozadowoleniu i próżności; od dawnej praktyki sokolniczej wypłaszania ptaków i zachęcania sokoła do ataku
podciągać pod jeden strychulec
оқуды бастаңыз
traktować coś jednakowo, mierzyć jedną miarą
połknąć bakcyla
оқуды бастаңыз
zainteresować się czymś
porywać się z motyką na słońce
оқуды бастаңыз
podejmować się zadania ponad siły
powrócić z tarczą
оқуды бастаңыз
wrócić jako zwycięzca; Według "Moraliów" Plutarcha spartańska matka synowi, który szedł na wojnę, wręczała tarczę i mówiła: "z tym albo na tym", tj. wróć jako zwycięzca z tarczą albo niech mi przyniosą twoje ciało na tarczy.
pójść do Canossy
оқуды бастаңыз
warto się czasem upokorzyć, by coś zyskać; W roku 1077 król niemiecki (późniejszy cesarz) Henryk IV upokorzył się przed papieżem Grzegorzem VII (musiał pieszo udać się do miejscowości C., by uzyskać od papieża zdjęcie narzuconej na niego klątwy).
pro forma
оқуды бастаңыз
dla pozoru
prometejski bunt
оқуды бастаңыз
bunt w słusznej sprawie, często okupiony cierpieniem jednostki dla szczęścia ogółu; od imienia tytana, który wykradł bogom ogień, by dać go śmiertelnikom
przekroczyć Rubikon
оқуды бастаңыз
przekroczyć granicę, za którą decyzja jest nieodwołalna; w 49 roku p.n.e. Gajusz Juliusz Cezar przekroczył ze swoją armią rzekę R., decydując się na dokonanie przewrotu polityczno-wojskowego; za rzekę R. armia rzymska nie miała wstępu
przemówić do ręki
оқуды бастаңыз
dać łapówkę
przesuwać szafę
оқуды бастаңыз
tańczyć z niezręczną partnerką
przychylić komuś nieba
оқуды бастаңыз
być dla kogoś dobrym, serdecznym
puszka Pandory
оқуды бастаңыз
przyczyna zmartwień i kłopotów; puszka, zawierająca wszystkie nieszczęścia ludzkie, dana przez Zeusa pierwszej kobiecie na Ziemi, która otworzywszy ją przez ciekawość, wypuściła nieszczęścia na świat
pyrrusowe zwycięstwo
оқуды бастаңыз
zwycięstwo osiągnięte zbyt wysokim kosztem; od sytuacji związanej ze zwycięstwem P. – króla Epiru, który w III wieku p.n.e. zwyciężając Rzymian pod Asculum w Apulii poniósł bardzo ciężkie straty
pytyjska odpowiedź
оқуды бастаңыз
odpowiedź niejasna, dwuznaczna, zagmatwana; od imienia P., kapłanki wyroczni delfickiej
ramiona Morfeusza
оқуды бастаңыз
sen, spoczynek od imienia M., w mitologii greckiej skrzydlatego bożka snu
raz na ruski rok
оқуды бастаңыз
bardzo rzadko; od wyrażenia r. miesiąc, w którym miesiąc oznacza czas dłuższy niż kalendarzowy miesiąc
robić korale
оқуды бастаңыз
zarabiać dużo pieniędzy
rodzina patchworkowa
оқуды бастаңыз
rodzina, w której zgodnie żyją byli małżonkowie, ich obecni partnerzy oraz dzieci z tych związków
rozdzierać szaty
оқуды бастаңыз
wyrażać przesadny żal, przesadne oburzenie; z Biblii: Księga Jozuego
rozpędzić na cztery wiatry
оқуды бастаңыз
brutalnie i gwałtownie położyć kres czyjejś działalności, funkcjonowaniu czegoś; zdecydowanie coś zlikwidować; z Biblii: Księga Ezechiela i Apokalipsa św. Jana
rozpuszczony jak dziadowski bicz
оқуды бастаңыз
o kimś rozpieszczonym, komu pozwala się na wszystko; nawiązuje do długiego bicza, który nosił dziad (żebrak) dla obrony przed psami
róg Amaltei; róg obfitości
оқуды бастаңыз
bogactwo; stale napełniający się płodami ziemi ułamany róg kozy A., karmicielki małego Zeusa; atrybut bóstw greckich i rzymskich: Dionizosa, Ejrene, Fortuny, Plutona, Plutosa, Tyche oraz emblemat bogactwa i dostatku
rycerz zielonego stolika
оқуды бастаңыз
gracz w karty
rym częstochowski
оқуды бастаңыз
rym banalny, prosty, o znikomych wartościach artystycznych, w którym rymujące się wyrazy mają często tę samą formę gramatyczną
rzeź niewiniątek
оқуды бастаңыз
zdarzenie, w którym padło wiele niewinnych ofiar; żartobliwie: np. o egzaminie, którego większość nie zdała; w Ewangelii: wymordowanie w Betlejem z rozkazu Herodota wszystkich chłopców poniżej trzeciego roku życia, aby wśród nich zabić Jezusa; (Mt 2,16)
salomonowy wyrok
оқуды бастаңыз
wyrok mądry, sprawiedliwy, uwzględniający interesy przeciwnych stron (1 Krl 3,16-28)
sam tego chciałeś, Grzegorzu Dyndało
оқуды бастаңыз
zwrot przytaczany, gdy poszkodowany sam jest przyczyną własnych kłopotów; moralizatorski cytat z komedii Moliera pt. G. albo mąż zmieszany
słomiany zapał
оқуды бастаңыз
krótkotrwały entuzjazm, chęć do robienia czegoś
smalić cholewki
оқуды бастаңыз
zalecać się do kogoś; od dawnego zwyczaju czernienia butów, by ładniej i czyściej wyglądały, gdy się oświadczano
sodoma i gomora
оқуды бастаңыз
gniazdo rozpusty, siedlisko zła i zepsucia obyczajów; wielkie zamieszanie, chaos i bałagan (Jud 1,5-7)
sojusz ołtarza i tronu
оқуды бастаңыз
ścisłe współdziałanie władz kościelnych i świeckich
spalić na panewce
оқуды бастаңыз
nie udać się, zakończyć się klęską
spartańskie wychowanie
оқуды бастаңыз
prosty, surowy, zahartowany tryb życia; dyscyplina
sprawa oparła się o bufet
оқуды бастаңыз
sprawa została załatwiona dzięki alkoholowi postawionemu osobie, od której zależała decyzja
stać na antypodach
оқуды бастаңыз
zajmować przeciwstawne stanowiska, reprezentować skrajnie odmienne opcje
stajnia Augiasza
оқуды бастаңыз
wielki nieporządek, nagromadzenie błędów wymagających usunięcia; jedną z 12 prac Herkulesa było oczyszczenie stajni króla, której nie sprzątano przez 30 lat
strusi żołądek
оқуды бастаңыз
zdrowy żołądek, wytrzymały, odporny na ciężkostrawne jedzenie
strzelić z rogala
оқуды бастаңыз
strzelić bramkę bezpośrednio z rzutu rożnego
sumy bajońskie
оқуды бастаңыз
olbrzymie sumy, jakie Księstwo Warszawskie było winne Napoleonowi
syzyfowa praca
оқуды бастаңыз
praca nieprzynosząca efektu, skazana na niepowodzenie, od imienia mitycznego założyciel i króla miasta Efyra (późniejszy Korynt), syna Eola, który za swoje liczne przewinienia, po śmierci toczył na szczyt góry ciężki głaz, spadający wciąż w dół
szara eminencja
оқуды бастаңыз
osoba zakulisowo sprawująca władzę lub skrycie i anonimowo wpływająca na podejmowanie istotnych decyzji, nie pełniąca funkcji adekwatnych do tych czynności; od sekretarza i zausznika kardynała Richelieu, kapucyna ojca Josepha (od barwy zakonnego habitu)
szpakami karmiony
оқуды бастаңыз
przebiegły, zaradny
szyć buty
оқуды бастаңыз
robić intrygi przeciw komuś
śmiech abderycki
оқуды бастаңыз
drwiący, cyniczny śmiech; od miasta nadmorskiego w Tracji, którego mieszkańcy uchodzili za ciemniaków i prowincjuszy
śpiewać Tadeusza
оқуды бастаңыз
wyrażenie określające znalezienie się w biedzie lub w przykrej sytuacji z własnej winy; nawiązanie do XVIII-wiecznej pieśni pobożnej żebraków na Litwie albo do zwyczajowo odmawianej litanii do św. Tadeusza (Judy) patrona spraw trudnych i beznadziejnych
tajemnica poliszynela
оқуды бастаңыз
rzekoma tajemnica, wiadomość o której wszyscy od dawna wiedzą; od imienia jednej z klasycznych postaci commedia dell'arte, występującej również w komedii Moliera „Chory z urojenia”
tańczyć po łacinie
оқуды бастаңыз
tańczyć niezdarnie, śmiesznie
tere-fere kuku, strzela baba z łuku
оқуды бастаңыз
Powiedzenie pochodzi z początku XIX w. z Kijowa, gdzie w tamtejszym teatrze wyszła na scenę z łukiem w ręku aktorka grająca rolę Diany, na której widok pewien student na widowni wykrzyknął tę frazę ku uciesze publiczności.
trąba jerychońska
оқуды бастаңыз
krzykacz, głupiec; żartobliwie o niezaradnej, roztargnionej osobie (Joz 6 rozdział, a zwłaszcza 6,20)
trącić myszką
оқуды бастаңыз
być trochę przestarzałym, staroświeckim
troll patentowy
оқуды бастаңыз
podmiot, zwykle firma, która nabywa patent dotyczący jakiegoś rozwiązania, ale nie zamierza stosować go w praktyce, czekając aż ktoś inny to zrobi, by go pozwać za rzekome utracone korzyści i zyskać na odszkodowaniu
twardy orzech do zgryzienia
оқуды бастаңыз
problem trudny do rozstrzygnięcia
uczta Baltazara
оқуды бастаңыз
przyjęcie poprzedzające tragiczne wydarzenia, mogące świadczyć o przeczuwaniu nieszczęścia; uczta wydana przez władcę Babilonii (wykorzystano naczynia sakralne skradzione ze świątyni w Jerozolimie i ukazał się napis zapowiadający upadek władcy)
udawać Greka
оқуды бастаңыз
zachowywać się jak ktoś niezorientowany, nierozumiejący określonej kwestii, mimo że w rzeczywistości jest inaczej; Przysłowiowym G. jest Sokrates, który prowadząc rozmowy filozoficzne przyjmował postawę osoby nic niewiedzącej.
ukąszenie heglowskie
оқуды бастаңыз
wobec osób o przekonaniach marksistowskich i socjalistycznych, które „dały się uwieść komunistycznej władzy”; przedkładanie tzw. „konieczności dziejowej” nad prawa i los jednostki, w filozofii z historycyzmem od Georga H.; określenie ukute przez Miłosza
umarł w butach
оқуды бастаңыз
o sytuacji beznadziejnej, bez wyjścia; nie ma wyjścia, przepadło
w gorącej wodzie kąpany
оқуды бастаңыз
niecierpliwy, impulsywny
w krótkich abcugach
оқуды бастаңыз
w krótkich odstępach czasu
w lansadach
оқуды бастаңыз
z przesadną uprzejmością, z dozą uniżoności
wdowi grosz
оқуды бастаңыз
niewielka kwota ofiarowana przez osobę ubogą; dar okupiony wieloma wyrzeczeniami (Mk 12,41-44)
wetknąć kij w mrowisko
оқуды бастаңыз
wywołać poruszenie, zamieszanie, dyskusję
węzeł gordyjski
оқуды бастаңыз
zagmatwana sprawa trudna do rozwiązania; kunsztowny węzeł z łyka złożony w świątyni Zeusa rozwiązał Aleksander Wielki, przecinając go mieczem
wiek Chrystusowy
оқуды бастаңыз
33 lata
wiek matuzalemowy
оқуды бастаңыз
sędziwy wiek; Biblijny M. miał żyć ponad 900 lat
wieniec laurowy
оқуды бастаңыз
symbol zwycięstwa i nagroda za nie; wieniec z liści wawrzynu, u starożytnych Greków i Rzymian przyznawany zwycięzcom, artystom, uczonym
wieża Babel
оқуды бастаңыз
określenie sytuacji, w której panuje wielki zamęt, a ludzie nie mogą się porozumieć między sobą; olbrzymia budowla, która według Księgi Rodzaju miała być wznoszona przez zjednoczoną ludzkość w krainie Szeinear
wizja Kasandry
оқуды бастаңыз
zapowiedź klęski; córka trojańskiego króla Priama, otrzymała od Apolla dar wieszczenia; gdy jednak odrzuciła jego miłość, Apollo sprawił, że nikt nie wierzył jej wróżbom
wrócić na tarczy
оқуды бастаңыз
przegrać; Według "Moraliów" Plutarcha spartańska matka synowi, który szedł na wojnę, wręczała t. i mówiła: "z tym albo na tym", tj. wróć jako zwycięzca z t. albo niech mi przyniosą twoje ciało na t.
wsiąść na Pegaza
оқуды бастаңыз
poczuć natchnienie poetyckie
wyjść jak Zabłocki na mydle
оқуды бастаңыз
być na czymś stratnym; Od XIX-wiecznego szlachcica Cypriana Z., który chcąc uniknąć opłaty celnej za przywiezione m. ciągnął je za barką w wodoszczelnych skrzyniach zanurzonych w Wiśle. Skrzynie nie były całkowicie wodoszczelne; m. rozpuściło się w Wiśle.
wyskoczyć jak filip z konopi
оқуды бастаңыз
odezwać się nie w porę, powiedzieć coś niewłaściwego, niestosownego; wyraz „f.” oznacza w tym wyrażeniu „zając” i dlatego piszemy go małą literą
z zapałem neofity
оқуды бастаңыз
z energią i zacięciem osoby nowo nawróconej
zamknąć się w wieży z kości słoniowej
оқуды бастаңыз
odizolować się od życia dla zajęcia się innymi, wznioślejszymi sprawami
zapuszczać żurawia
оқуды бастаңыз
zajrzeć ukradkiem, podejrzeć
zemsta faraona
оқуды бастаңыз
niedomaganie trawienne objawiające się m.in. biegunką, którego doznają turyści w Egipcie i innych krajach Afryki
zemsta Montezumy
оқуды бастаңыз
niedomaganie trawienne, m.in. biegunka, trwające zwykle dwa dni, którego doznają turyści w Meksyku; od imienia M. II, ostatniego azteckiego władcy imperium meksykańskiego, podstępnie uwięzionego przez hiszpańskiego konkwistadora Hernána Cortésa
ziemia obiecana
оқуды бастаңыз
o miejscu, które wydaje się rajem, dającym gwarancję szczęśliwego, dostatniego życia
zjeść z kimś beczkę soli
оқуды бастаңыз
bardzo dobrze kogoś poznać
złote runo
оқуды бастаңыз
bezcenny, legendarny skarb; bogactwo; w mitologii greckiej skóra barana ze złotą wełną, strzeżona przez smoka, po którą wyprawili się Argonauci
znać jak zły szeląg
оқуды бастаңыз
wiedzieć, czego się można po kimś spodziewać; znać kogoś ze złej strony; powiedzenie prawdopodobnie wzięło się od boratynek (miedzianego szeląga Jana Kazimierza)
znać się jak kura na pieprzu
оқуды бастаңыз
nie znać się na czymś wcale, nie mieć o czymś pojęcia
znalazł kogut perłę
оқуды бастаңыз
ktoś coś dostał albo znalazł, ale nie jest w stanie odkryć prawdziwej tego wartości
żona Lota
оқуды бастаңыз
kobieta ciekawska; wg Biblii została zamieniona w słup soli (Rdz 19,17; 19,26)

Пікір қалдыру үшін жүйеге кіру керек.