сұрақ  |
жауап |
|
оқуды бастаңыз
|
|
podstawowy element strukturalny i czynnościowy organizmów. Może stanowić samodzielny organizm.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
pierwiastki niezbędne do życia, mające nakwiększy udział w budowie organizmu (powyżej 0,01% suchej masy każdy; łacznie ponad 99% całkowitej masy organizmu). Uczestniczą w budowie związków organicznych np. węgiel, wodór, tlen, azot, siarka, fosfor
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
pierwistki których udział w budowie organizmu jest nieznaczny (poniżej 0,01% suchej masy organizmów) czasem wręcz śladowy, ale sa one nieodzowne.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
podstawowe związki budujące białka.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
aminokwasy których organizm nie potrafi samodzielnie wytwarzać, musi je dostarczać razem z pokarmem.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
aminokwasy które organizm sam wytwarza z dostepnych związków i pierwiastków w wątrobie.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
wiązanie łączące ze soba dwa aminokwasy w białku.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
budulcowa, katalityczna, transportowa, regulatorowa, odpornościowa
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
proste, złozone (chromoproteiny, nukleoproteiny, fosfoproteiny, metaloproteiny, glikoproteiny, lipoproteiny)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
rodzaj białek połączonych z barwnikami np. hem w hemoglobinie.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
białka połączone z kwasami nukleinowymi.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
białka połączone z reszta kwasu fosforowego.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
białka połączone z metalami.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
białka w połączeniu z cukrami.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
białka połączone z tłuszczami.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
grupa związków organicznych o znacznym stopniu zróżnicowania. Zbudowane z węgla, wodoru i tlenu. Związki mające budowę łańcuchową lub pierścieniową. W swojej cząsteczce posiadają liczne grupy hydroksylowe ialdehydowa lub ketonowa (aldoza, ketoza)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
cukry proste, zbudowane z 3 do 7 atomów węgla, posiadają jedną grupę aldehydowa lub ketonowa, do innych wegli dołączone są grupy hydroksylowe. Występują w formie pierścieniowej lub łańcuchowej.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
disacharydy, powstają przez połączenie dwóch cząsteczek cukrów prostych
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
zbudowane z 3 do 10 cząsteczek cukrów prostych, głównie występują u roślin
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
polimery o budowie łańcuchowej prostej lub rozgałęzionej, nierozpuszczalne w wodzie.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
nierozpuszczalne związki organiczne w wodzie, estry wyższych kwasów tłuszczowych i gliceryny.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, nasycone, o stałej konsystencji wyjątek tran rybi
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
tłuszcze pochodzenia roślinnego, oleje (wyjątek masło kakaowe), tłuszcze nienasycone.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
polimery zbudowane z nukleotydów, DNA i RNA
|
|
|
plazmatyczne składniki komórki оқуды бастаңыз
|
|
części żywe komórki, błona komórkowa, cytozol, jądro komórkowe, mitochondria, lizosomy, aparat Golgiego, plastydy, siateczka sródplazmatyczna, błona otaczająca wodniczkę.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
płyn zawarty w wakuoli, ściana komórkowa.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
struktóra otaczająca komórkę, zbudowana z białek i tłuszczy (podwójna warstwa)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
płynna faza komórki, koloid, woda a w niej rozpuszczone białka, tłuszcze, cukry, sole mineralne i inne substancje.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
największa struktura komórkowa, zawiera materiał genetyczny i przekazuje go komórkom potomnym.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
twory zbudowane z białek i RNA, składają się z dwóch podjednostek małej i dużej.
|
|
|
siateczka śródplazmatyczna оқуды бастаңыз
|
|
retikulum endoplazmatyczne, zestaw błon wewnętrznych, dzielących komórkę na komory, cysterny, kanały itp. Dzielimy na retikulum szorstkie i gładkie. (retikulum szorstkie z rybosomami, gładkie bez rybosomów), sprawia że w komórce obok siebie mogą przebiegać dwa przeciwstawne procesy.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
twór błoniasty, wygląda jak stos odwróconych talerzyków, modyfikuje, sortuje, pakuje i przekazuje związki chemiczne, głównie białka i lipidy.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
małe kuliste pęcherzyki, zawierają enzymy trawienne, odpowiadają za wewnątrzkomórkowe trawienie materiału popbranego w drodze fagocytozy lub pinocytozy.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
martwa ściana komórki, występuje tylku u roślin, zbudowana z celulozy. Ochrania komórkę i nadaje jej kształt.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
wodniczka, mniejsze lub większe pęcherzyki oddzielone od cytoplazmy błoną wakuolarną (u roślin nazywa się tonoplastem), utrzymuje odpowiednie uwodnienie komórki, gromadzi metabolity i substancje toksyczne.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
półautonomiczne organellum błoniaste. Zbudowane z podwójnej błony. Zawiera DNA i rybosomy. Wytwarza energię w postaci ATP w procesie oddychania komórkowego.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
półautonomiczne twory błoniaste, występują tylko u roślin, zawierają DNA, zbudowane z podwójnej błony. Błona wewnętrzna tworzy tylakoidy. Zawierają barwnik fotosyntetyczny np. chlorofil. Przeprowadzają proces fotosyntezy.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
kuliste ciałka, otoczone pojedynczą błoną. Rozkładaja nadtlenek wodoru, zachodzą w nich reakcje utleniania z udziałem cząsteczkowego tlenu.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
sieć włókienek białkowych (filamentów aktynowych i pośrednich) i mikrorureczek (mikrotubul zbudowanych z tubuliny)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
przenikanie cząsteczek wody przez błony półprzepuszczalne ze środowiska o niższym stężeniu do roztworu o wyższym stężęniu.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
transport substancji wbrew gradientowi stężeń, wymaga energii z ATP.
|
|
|
transport bierny wspomagany оқуды бастаңыз
|
|
zachodzi przez białkowe kanały błonowe, które sa swoiste dla pewnych jonów; komórka otwiera kanały w zależności od potrzeb.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
to całość przemian materii, całokształt reakcji chemicznych i towarzyszących im przemian energi w organizmie.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
reakcje rozkładu złożonych zwiąków organicznych na związki prostsze.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
reakcje syntezy związków złożonych, budulcowych, energetycznych i zapasowych.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
białka o charakterze regulatorowym, biokatalizatory, zwiększają szybkość reakcji zachodzących w organizmie, obniżają energię aktywacji.
|
|
|
czynniki wpływające na enzymy оқуды бастаңыз
|
|
temperatura, pH środowiska, inhibitory.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
ciąg kolejnych zachodzących reakcji biochemicznych, w wyniku których powstaje określony produkt (bądż produkty)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
związki niebędące substratem ani produktem końcowym. Umożliwiają łączenie ze sobą szlaków metabolicznych.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
węzeł mataboliczny, związek spajający ważniejsze szlaki metaboliczne. Zawiera grupę -SH, która reaguje z grupą karboksylową związków organicznych (powstaje acylo-CoA).
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
kwas adenozynotrójfosforowy, uniwersalny przenośnik energii w komórce.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
to proces kowalencyjnego przyłączania reszty fosforanowej (Pi) do związku chemicznego. W procesie fosforylacji powstaje np. ATP.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
substratowa, fotosyntetyczna, oksydacyjna,
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
to okres od powstania komórki do końca jej podziału na komórki potomne. Zwykle trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu godzin.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
interfaza (przerwa G1, faza S, przerwa G2) podział.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
eliminacja zbędnych komórek. Zaprogramowana śmierć komórki.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
śmierć komórki wywołana silnymi bodżcami uszkadzającymi lub schorzeniami.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
podział komórek somatycznych, powstające komórki są identyczne z macierzystą,
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
podział redukcyjny w jego wyniku powstają komórki o zredukowanej liczbie chromosomów, w wyniku mejozy powstają gamety.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
profaza, metafaza, anafaza, telofaza
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
I podział (profaza I, metafaza I, anafaza I, telofaza I), podział II (profaza II, metafaza II, anafaza II Telofaza II)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
podział jądra komórkowego na dwie części, często niejednakowe i nierównowartościowe pod względem zawartości chromosomów.
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
zespół komórek wykazujących wspólne pochodzenie i (zwykle) podobieństwo budowy oraz pełniących okreslone funkcje w organizmie.
|
|
|
rodzaje tkanek roślinnych оқуды бастаңыз
|
|
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
merystematyczne, pierwotne (zarodkowy, wierzchołkowy, wstawowy) wtórne (kambium, fellogen, perycykl, kallus, archesporialny)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
okrywające (skórka, korek), miękiszowe (zasadniczy, spichrzowy, asymilacyjny, wodonośny, przewietrzający), wzmacniające (zwarcica, twardzica), przewodzące (drewno, łyko)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
aparaty szparkowe, włoski, włośniki
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
miejsce wymiany gazowej (cienkościenne, lużno ułożone komórki korka. Powstaje w miejscu gdzie wcześniej był aparat szparkowy)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
twór uczestniczący w wymianie gazowej, transpiracji i fotosyntezie
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
nabłonkowa, mięśniowa, łączna, nerwowa
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
płaski, walcowaty, sześcienny, wielorzędowy, jednowarstwowy, wielowarstwowy
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
tkanka mięśniowa szkieletowa, tkanka mięśniowa sercowa, tkanka mięśniowa gładka
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
tkanka łączna właściwa (włóknista wiotka, zwarta, tłuszczowa, siateczkowata, zarodkowa) tkanka łączna oporowa (chrzęstna, kostna), tkanka łączna płynna (krew, limfa)
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
podstawowa komórka budująca tkankę nerwową
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
połączenie między neurytem jednego neuronu a dendrytem następnego neuronu
|
|
|
|
оқуды бастаңыз
|
|
czuciowe, ruchowe, pośredniczące, bezosłonkowe, jednoosłonkowe, dwuosłonkowe
|
|
|
